"Zijn we een Europa van staten of van volkeren?"

“Er broeit wel iets in Europa”, dat zegt N-VA-Kamerlid Theo Francken in een reactie op het referendum over de onafhankelijkheid van Schotland. “We hebben nu Schotland gehad, in november hebben we een referendum over de onafhankelijkheid Catalonië en er volgen misschien nog andere regio’s.”

Daarom vindt Francken dat de Europese Commissie “eens goed moet nadenken over wat we in Europa willen met de volkswil, de grote groepen die hun eigen weg willen gaan. Zijn wij een Europa van de staten of van de volkeren?”

Francken maakt wel een duidelijk onderscheid tussen de situatie in het Verenigd Koninkrijk en die in België: “Vlaanderen is een ander verhaal, vind ik.” Hoewel zijn partij volgens artikel 1 van zijn statuten een onafhankelijke republiek Vlaanderen nastreeft, heeft de N-VA geen revolutionaire plannen in die zin. “Wij zijn een partij die al sinds de Volksunie stap voor stap gaat en op lange termijn denkt. Wij prediken geen revolutie maar evolutie.” En als eerstvolgende stap in die evolutie ziet Francken een confederaal België.

Zijn partijgenoot Mark Demesmaeker, die in Schotland het referendum volgde, zegt "jaloers te zijn op de inclusieve democratische revolutie" die zich volgens hem in Schotland heeft voltrokken naar aanleiding van het onafhankelijkheidsreferendum. "Een opkomst die hoger ligt dan 86 procent, mensen die voor de eerste keer in hun leven gaan stemmen zijn, de meest vredelievende campagne die je je kunt voorstellen... Daar kan ik alleen maar jaloers op zijn."

Ook al steunde Demesmaeker de voorstanders van onafhankelijkheid, hij is niet al te ontgoocheld op de overwinning van het andere kamp. "De Schotten hebben hun keuze gemaakt en dat moeten we respecteren. De eerste reacties van zowel Alex Salmond als David Cameron tonen bovendien aan dat de gemaakte beloftes zullen worden gehonoreerd en dat de minderheid zal worden gerespecteerd." Demesmaeker is verheugd dat Cameron al tegen januari wetsvoorstellen wil klaar hebben die meer bevoegdheden overdragen aan het Schotse parlement.

"Deze generatie Schotten zal zich wellicht niet meer opnieuw moeten uitspreken over onafhankelijkheid, maar dit is zeker niet het eind van het autonomiestreven", analyseert de N-VA'er. "Dit zorgt voor een hefboomeffect in het hele Verenigd Koninkrijk: niet alleen Schotland, maar ook Wales, Noord-Ierland en Engeland zullen meer een beleid op maat, dichter bij de bevolking, kunnen voeren."

De opmerking van Europees commissaris Karel De Gucht in "De ochtend", dat de EU een onafhankelijk Schotland moeilijk het lidmaatschap had kunnen weigeren, vindt Demesmaeker "laf". "Ik heb over de opstelling van de Commissie vaak vragen gesteld in het Parlement maar daar nooit een deftig antwoord op gekregen. En nu geeft hij ons gelijk!"

Bij Vlaams Belang concludeert men dat de dynamiek die het Schotse referendum heeft ingezet hoopgevend is voor onder meer de toekomst van andere volkeren, zoals de Bretoenen, de Catalanen, de Basken, de Galiciërs en de Vlamingen. De partij vraagt dat de nieuwe Vlaamse regering de Schotse premier Alex Salmond feliciteert en uitnodigt voor een bezoek aan het Vlaams Parlement.

Voor Vlaams Belang verdienen ook de Vlamingen een ernstig debat over de "voordelen van Vlaamse onafhankelijkheid". Annemans en Janssens willen dat het Vlaams Parlement daartoe deze legislatuur de nodige stappen zet.

Net als N-VA vindt de partij dat de uitslag de Europese beleidsmakers duidelijk moet maken dat volksidentiteit ook in de 21e eeuw een belangrijke factor van betekenis zal blijven en dat "een EU-eenheidsworst, die geen rekening houdt met de eigenheid en de noden van de volkeren binnen zijn grenzen, geen lang leven beschoren is", luidt het.