Bravo voor Bonny - Josian Caproens

De brief van monseigneur Bonny naar aanleiding van de komende bisschoppensynode in Rome krijgt heel wat aandacht en dat is goed ook. Het is strategisch belangrijk dat het gesprek over de thema’s van de synode niet overgelaten wordt aan de kleine groep van deelnemers aan de synode. Zij dienen te weten wat er werkelijk leeft bij de gewone gelovigen en in hoeverre de kerkelijke standpunten en meningen gedragen worden of niet.
opinie
Opinie

Als lekenforum pleit het IPB, interdiocesaan overlegorgaan van de kerkgemeenschap in Vlaanderen, al vele jaren voor verandering. Wij herkennen ons dan ook volledig in de analyse van bisschop Bonny en steunen volmondig zijn oproep. Wij vragen ook uitdrukkelijk structurele veranderingen.

Thema’s die ertoe doen

De thema’s van de synodes over het gezin weerspiegelen heel goed de pastorale bezorgdheid waarmee paus Franciscus de verkondiging van het Evangelie aan het gezin in de huidige wereld wil behandelen. Met een voorafgaande bevraging wilde hij zelf breed en diep luisteren naar het leven van de Kerk en naar de meest dringende uitdagingen die haar worden gesteld. In Vlaanderen organiseerde de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen een aanvullende enquête.

Het IPB ondersteunde beide bevragingen. Uit de resultaten bleek dat net als in andere westerse landen de opvattingen van Belgische katholieken op belangrijke punten afwijken van de leer van de rooms-katholieke Kerk. Er is op een aantal vlakken een kloof tussen de leer van de Kerk en de praktijk in het concrete leven. Mensen stellen het ideaal van een trouwe, duurzame en vruchtbare liefdesrelatie niet in vraag maar wel de veroordelende manier waarop de Kerk omgaat met hen die er niet in slagen om dat ideaal waar te maken.

Gelovigen verlangen naar een grote openheid en gastvrijheid van de Kerk voor alle personen en gezinnen, wat hun relatievorm ook is. Ze willen het goede zien en de liefde van mensen waarderen en nodigen uit om voorzichtig te spreken over gezinnen. Elke relatie kent immers beperkingen en tekorten. Kinderen mogen nooit gediscrimineerd worden door de Kerk omwille van de gezinssituatie waarin ze leven. Luid klonk ook het onbegrip voor het kerkelijk standpunt in verband met anticonceptie. En de meeste gelovigen vragen meer begrip en respect voor homoseksuele relaties. Bisschop Bonny geeft in zijn brief duidelijk aan dat hij de realiteit kent.

Grote verwachtingen

Er is ook inderdaad duidelijk een kloof tussen leer en beleving. Institutionele richtlijnen in de privésfeer worden door mensen van vandaag niet meer genomen. Het kader zelf waarin de normatieve regels worden gesteld, staat niet ter discussie. Er leven wel duidelijke verwachtingen naar veranderingen in de ethische richtlijnen, bijvoorbeeld rond de huwelijksleer. Belangrijk uitgangspunt is het feit dat de Kerk vandaag leeft en dat het evangelie vandaag moet gekend en beleefd worden door mensen van vandaag. De Kerk brengt haar boodschap dan ook best met eerbied en respect voor wie ze ontvangt. Veroordelende taal moet zoveel mogelijk uit de kerkelijke leer gehaald worden zodat een aantal zaken niet meer als overtreding beschouwd worden.

Naast hoop op verandering in de ethische richtlijnen, is er ook hoop op verandering in de pastorale houding. Natuurlijk kan niet altijd alles met barmhartigheid toegedekt worden. Maar alleen vasthouden aan regels is dodelijk. Gelukkig zijn er al veel pastores met een milde blik. Met een houding van vergeving kunnen ze in onze maatschappij het verschil maken. Vergeving is een wezenlijk kenmerk voor christenen. We moeten over menselijke ervaringen het gesprek aangaan en de verhalen vertellen die er achter zitten. Zo benaderen we de werkelijkheid vanuit een ontwikkelingsperspectief en niet als een statisch gegeven. De Kerk moet ruimte laten voor de persoonlijke benadering zodat mensen beluisterd worden en kunnen groeien en samenleven vanuit een christelijk perspectief. De voorbeelden in de brief van bisschop Bonny zijn zeer herkenbaar. Ze nodigen uit tot een discussie onder pastores over de goede aanpak van vaak delicate situaties. Maar ze vragen ook om een reflectie en aanpassing van de theoretische denkkaders opdat pastores niet langer in een spagaatstand zouden terecht komen.

Een hart voor mensen

De brief is degelijk onderbouwd, zowel vanuit theologische hoek, als vanuit de beleving en de opvattingen van vele gelovigen. Doordat de brief meteen in vijf talen verscheen, zullen andere bisschoppen internationaal de verwachtingen van bisschop Bonny rechtstreeks kunnen oppikken. Hierdoor wordt de discussie over het thema nog vóór de synode gevoerd waardoor geesten rijpen en het draagvlak voor veranderingen hopelijk groter wordt. Voor de paus zal de brief wellicht goed weergeven wat hij zelf denkt. Hij verkondigt immers barmhartigheid en nabijheid.

Maar in zijn omgeving en ook in de Kerk in het algemeen leven verschillende opvattingen. Er kan uiteindelijk maar iets groeien als we met elkaar in gesprek gaan en blijven luisteren naar de bekommernissen van de gelovigen, in welke levenssituatie ze zich ook bevinden.
Uiteraard zijn er ook de verschillen tussen de continenten. Daarom kan de kerkelijke leer niet bestaan uit absolute regels die overal in de wereld hetzelfde zijn. Meer autonomie voor de lokale kerken dringt zich dan ook op. Betrokkenheid van leken in die plaatselijke kerken, ook beleidsmatig, is daarbij vanzelfsprekend noodzakelijk. Als we het geloof begrijpelijk en aantrekkelijk willen maken voor mensen van vandaag, dan moet er een open voortdurende communicatie zijn tussen alle gelovigen, mannen en vrouwen, gewijden en gewone gelovigen.

Monseigneur Bonny spreekt van ‘collegiale dialoog en besluitvorming’, dan treden we in een concreet veranderingsproces. Dat betekent dat één of twee synodes niet alles zullen oplossen. Ze vragen, zoals Bonny zelf aangeeft, een proces van studie en reflectie en vooral een nieuwe benaderingswijze die tijd zal vragen. ‘Het minst goede wat de synode zou kunnen doen, is vlug enkele praktische conclusies te willen neerleggen. Beter kan ze een gedifferentieerd proces op gang brengen waarin zoveel mogelijk personen zich betrokken voelen: bisschoppen, moraaltheologen, canonisten, pastores, wetenschappers en politici en onder hen vooral gehuwden en gezinnen om wie het te doen is.’

Het IPB en de synode

Tijdens de Forumbijeenkomst van het IPB einde mei werd ingegaan op het belang van het geweten. Bisschop Bonny schetst in zijn brief hoe het persoonlijk geweten in de voorbije decennia in de kerkelijke documenten stiefmoederlijk werd behandeld. Wie de menselijke persoon ernstig neemt, vertrouwt erop dat hij of zij zelf gewetensvolle beslissingen kan nemen. Van de leer wordt dan verwacht dat die de grote oriëntaties aangeeft en bijdraagt tot de vorming van het geweten.

Wij zijn ook erg blij met de andere verwachtingen die monseigneur Bonny uitdrukt in zijn brief. Het is ook belangrijk dat iemand uit de officiële Kerk duidelijk zijn mening zegt over de manier waarop de Kerk met bepaalde zaken omgaat. Wanneer een bisschop dit doet, en dan is monseigneur Bonny zeker niet de minste, komt de boodschap wellicht nog anders aan in Rome dan wanneer alleen leken reageren. Bij de voorstelling van de resultaten van de bevraging in Vlaanderen eerder dit jaar, riep het IPB de bisschoppen al op om een duidelijk standpunt in te nemen en dit ook te verwoorden tijdens de synode. Nog zinvoller is dit initiatief van de bisschop omdat het een aanzet geeft tot de reflectie vooraf.

Het IPB zal na de synode een Forumbijeenkomst besteden aan de reflectie over de eerste resultaten van de synode en daarna het gesprek over deze thema’s blijven stimuleren. We zijn blij dat de bisschoppen de resultaten van de bevraging ernstig namen en we roepen hen nogmaals op om ervoor te zorgen dat ze op een duidelijke en waarachtige wijze worden ingebracht in Rome. En dat ze onderwerp van gesprek en pastorale zorg blijven van de Belgische bisschoppenconferentie en de lokale kerkgemeenschap in Vlaanderen.

(Josian Caproens is voorzitter van het IPB)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen