De kunst van het kaften - Kristien Bonneure

Op de avond van de eerste schooldag ga ik nooit ergens heen. Ik maak mijn hoofd en de tafel leeg voor stapels boeken, schaar, plakband en rollen kaftpapier.

Kaftpapier is niet te verwarren met cadeaupapier. Een boek in zo’n dun velletje wikkelen, dat sop is de kool niet waard. De kaft moet sterker zijn dan het boek, en niet omgekeerd. Natuurlijk zingen er sirenen in winkels met schoolgerief: rollen papier met zonsondergangen, paarden met wapperende manen, schattige kittens of Angry Birds. Laat u niet vangen aan die brol, zegt deze ervaringsdeskundige Kaftster.

Kaftpapier hoort stug te zijn, en met een vakterm ‘gevergeerd’. Dan lopen er reliëflijntjes door, zoals bij mooi briefpapier. Donkerblauw is klassiek, maar lichtbruin is altijd schoon. Dat is het echte inpakpapier, denk aan postpakjes met een roodwit touwtje. Maar kijk, ik vond dit jaar ook een rol mosgroen en oranjeroze.

Ik ben daar niet zeer democratisch in. Ik kaft, ik kies het papier. Etiketten, washi-tape met kleurige bloemen, prentjes, stickers of letters: daar doen ze hun zin mee. Ik heb niets tegen versiering, maar de fond moet goed zijn.

Boek openleggen op het papier. Er rond knippen, niet te ver en niet te dichtbij. Boek weg. Blad papier in het midden plooien. Boek terugleggen. Nu komt het belangrijkste! De ruginsnijding. Niet te braaf, want dan steekt de kaft straks boven de rug uit, en dat verslijt snel. Maar ook niet te wild en te diep knippen, want dan ligt de boekrug bloot. Wat is dan de zin van kaften altegader!

De uitgeknipte rugdriehoeken -of beter trapeziums- naar binnen plooien, en je blad weer dubbelvouwen. Boek erin leggen, en dan het papier gladstrijken tot aan de rand, eerst aan de achterkant van het boek (waarom? bijgeloof!). Met je vinger over de afgrond strijken, en dat lijntje dan weer terugplooien. En dan, floep, de flap naar binnen. Zelfde procedé aan de voorkant.

Nu steken er nog twee stukken papier boven- en onderaan uit. Dat zijn de moeilijke rakkers. Eerst aan de buitenkant vouwen, kwestie van het papier wat soepel te maken, en dan naar binnen, geklemd achter de cover van het boek. Een driehoekje plooien voor de hoek. In comes the plakband. Plak de hoek vast, maar alleen op het kaftpapier, nooit op het boek zelf. Wat snel gebeurd is, zeg niet dat ik u niet gewaarschuwd heb. Doe hetzelfde met de drie andere hoeken van het boek.

Klaar! Mocht een en ander scheef zitten, valt er nog wel enkele millimeters te trichen. Maar alleen als je je plakband niet te vast hebt geplakt. Aai vervolgens vergenoegd dat gladde papier, dat het beduimelde boek vol ezelsoren en inktvlekken een ware renaissance bezorgt.

Ik maak een diepe buiging voor kaftkunstenaars die het origamigewijs zonder plakband kunnen. Je vindt hun tutorial-filmpjes op het internet. Voor de luiaards zijn er tegenwoordig rekbare stoffen wikkels te koop, die je over een boek kunt spannen. Pff, stielbedervers. En dat moet doorgaan voor een kaft?

De kunst van het kaften mag niet verloren gaan. Verenigingen voor kansarmen organiseren deze week kaftnamiddagen, met gratis papier en etiketten. Dat is een nobel streven, want goed schoolgerief is duur. Maar het is ook een kwestie van ambacht, wat zeg ik, erfgoed, dat we moeten doorgeven aan de volgende generaties. In het Plantin-Moretusmuseum zag ik eens een stokoud perkamenten boek, gekaft in een nog ouder perkamentje.

Kaften is kunst, concentratie, precisie, zorgzaamheid, voldoening, zen. Iets wat van moeder of vader overgaat op de kinderen. Maar hier nog niet. Ik ben de Kaftster des huizes en ben van plan om dat nog jaren te blijven. Ik doe het niet alleen met schoolboeken trouwens. Als ik een boek leen van iemand, ook dan gaat er een papiertje omheen. En blijf van mijn kleurpotloden, want ik beken, ik heb ook zo’n kleurboek voor volwassenen. Voor na het kaften.

Kristien Bonneure werkt voor www.cobra.be, de cultuurwebsite van de VRT. Ze is de auteur van ‘Stil leven’ (Lannoo, 2014).