Eén jaar koning Filip: so far, so good - Flip Feyten

21 juni 2014: Nationale feestdag, en ook de eerste verjaardag van het nieuwe koningschap. Het merkwaardigste van dit eerste regeringsjaar van koning Filip is dat niet hij, maar zijn vader en voorganger Albert voor de blunders zorgde. Terwijl die laatste vorig jaar bij zijn aftreden nog in alle toonaarden bejubeld werd: de beste koning die het land ooit gehad heeft, werd toen gezegd. Twintig jaar vlekkeloos geregeerd, he didn't put a foot wrong (nou ja, Delphine, maar ach - dat was privé).
analyse
Analyse

Albert heeft blijkbaar de wilde, onbezorgde, ik-doe-mijn-zin-kant van zijn karakter - die we nog konden kennen uit zijn jetset-jaren - stevig moeten onderdrukken. Maar kijk: na zijn aftreden kwam die fluks als een pingpongballetje weer bovendrijven. Daar zal het vertrek van zijn kabinetschef Jacques van Ypersele de Strihou, die samen met hem het toneel moest verlaten, wellicht niet vreemd aan zijn. Daardoor kreeg slippendrager Vincent Pardoen, als hoofd van het Huis van Albert en Paola, plots vrij spel. En dàt hebben we geweten.

De oude koning en de slippendrager

Niet echt het type van: 'Sire, zou u dat nu wel doen?', deze Pardoen. Het begon met de dotatie van Albert en Paola. Blijkbaar hadden ze niet goed opgelet toen die afgesproken werd, want ze bleek nogal krap uitgevallen om én een luxejacht, én een optrekje in Frankrijk, én alle andere toeters en bellen waar het paar intussen aan gewend was geraakt onverkort aan te houden - dus een extra optrekje in Italië konden ze ook al vergeten. Pardoen was zo aangedaan door Alberts ontgoocheling over zoveel ondankbaarheid van de natie, dat hij bij diverse ministers aan de bel ging trekken. Dat deed hij zo indiscreet, dat hij Albert en Paola daarmee behoorlijk in de wind zette. En meteen zorgde voor de eerste smet op het blazoen van de bejaarde vorst.

Vervolgens was er de episode met het rampzalige persbericht van Paola, na hun wel erg laattijdige bezoek in de ziekenkamer van Laurent. Een onding in de ogen van de persdienst van het Paleis, maar Pardoen wist het beter en publiceerde de tekst toch. En die was zo onhandig opgesteld dat niet enkel Filip en Mathilde, maar ook Laurent, én Albert en Paola zèlf extra-reputatieschade opliepen.

En toen wisten we nog niks van het eigenzinnige interview dat Albert aan RTL-TVi al maanden had toegezegd! Nog zo'n ideetje dat mee was uitgebroed door de onnavolgbare Pardoen. Waarbij hij en Albert weliswaar eventjes uit het oog verloren dat er in dit land twee talen gesproken worden, en dat de timing van de uitzending misschien niet zo gelukkig was, middenin formatiegesprekken waarbij koning Filip voortdurend op eieren moest lopen. En dat het eigenlijk ongebruikelijk is om zo'n ongezien initiatief op eigen houtje te organiseren. En de persdienst van het Paleis daarover al die tijd in het ongewisse te laten. Waardoor het conflict tussen de oude en de nieuwe koning onbarmhartig bloot op straat kwam te liggen. 'Les pieds dans le plat', zoals ze in het Frans zo mooi zeggen.

Goede punten voor de jonge koning

De lijst oogt als een brokkenparcours van het soort dat Filip aflegde toen hij nog kroonprins was. En waardoor iedereen zijn hart vasthield voor het moment waarop hij zijn vader zou opvolgen. Maar kijk: het is dit eerste jaar alvast heel anders gelopen.

Deed Filip vroeger al eens een onbeheerste uitspraak over partijen die de eenheid van het land bedreigden, nu regisseert hij feilloos een formatie waarin een Vlaams-nationalistische partij een hoofdrol speelt. Nam hij vroeger al eens het woord 'missie' in de mond, waarbij gevreesd werd voor een religieuze ondertoon, nu zette hij onthecht zijn handtekening onder de wet die euthanasie voor wilsbekwame minderjarigen mogelijk maakt. Er zijn ook nog geen journalisten gesignaleerd die een kleine bolwassing over zich heen kregen.

Voor vlijt en stiptheid staat er een dikke tien op het rapport van Filip: ze schrokken in het ingedommelde Paleis wel even toen bleek dat de chef elke dag al om negen uur aan de slag was, en er blijkbaar ook van uitging dat alle medewerkers even flink zouden aanpoten.

En ook voor huiswerk krijgt hij goede punten, ministers ontmoeten een goed voorbereide gesprekspartner die geen spiekbriefjes nodig heeft en de gesprekken zonder medewerkers af kan.

Een goed team achter de vorst

Zijn grootste verdienste is wellicht dat hij een goed team rond zich verzameld heeft, en blijkbaar ingaat op de nuchtere adviezen die hij krijgt. Zo krijgt hij van zijn kabinetschef Frans Van Daele wellicht een realistischer beeld van de N-VA dan je opdoet als je alleen maar de Franstalige pers leest: Van Daele kent het partijlandschap door en door uit zijn tijd op CD&V-kabinetten en heeft ook de kartelperiode met N-VA van dichtbij meegemaakt. En als de wereldvreemdheid van een koninklijke opvoeding dreigt toe te slaan is er Mathilde die weet hoe het er in het gewone leven aan toe gaat.

Het resultaat zijn goed gedoseerde publieke optredens, evengoed met de vuilnismannen van Brussel als met Obama of de Chinese president. Zijn houterigheid zal Filip nooit kwijtraken, maar hij vindt de juiste toon, en samen met Mathilde geeft hij het koningschap een frisse en eigentijdse uitstraling.

De uitdagingen blijven groot

Wat niet betekent dat hij nu al gebeiteld zit. De zee van Belgische vlaggen bij de Wereldbeker voetbal zegt niet zo veel over het nationaliteitsgevoel, die euforie slijt snel zodra de aandacht voor die sporthappening uit de actualiteit verdwijnt.

En de uitdagingen blijven groot: correct omgaan met regeringen die geleid worden door Vlaams-nationalisten, met deelstaten die totaal verschillend tegen de monarchie aankijken, en met een voortschrijdend inzicht over de relevantie en de rol van die monarchie zèlf in de toekomst. En straks komt ook nog het proces over het vaderschap van een zekere Delphine Boël.

Maar in en rond het Paleis zal bij deze eerste verjaardag van het koningschap van Filip wel gedacht worden: so far, so good.

(Flip Feyten is eindredacteur van De Zevende Dag en royaltywatcher.)
 

Meest gelezen