De dino's zijn niet uitgestorven

De dinosaurussen zijn niet uitgestorven. Sterker nog: u ziet en hoort zelfs regelmatig dinosaurussen in uw tuin, in het park of gewoon langs de straat en wellicht hebt u zelfs al dinosaurus gegeten. Nee, we proberen u niets wijs te maken, dit alles is zelfs pure wetenschap.

Zo’n 65 miljoen jaar geleden is onze planeet getroffen door een meteoriet en die heeft de meeste grote dinosaurussen zoals de tyrannosaurus rex en de triceratops doen uitsterven. In grote lijnen zijn alle niet-vliegende dinosaurussen uitgestorven. De vliegende dinosaurussen, of de vogels zoals we ze nu noemen, hebben de massa-extinctie wel overleefd.

U kijkt vreemd op. Een vogel is toch helemaal geen dinosaurus? Toch wel, van de mus in uw tuin tot de kip op de boerderij. Allemaal zijn het nazaten van de dino. 150 miljoen jaar geleden, lang voor het massale uitsterven van de meeste dinosaurussen, zijn de dino’s langzaamaan richting de vogel gaan evolueren.

De oervogel

Een van de oudst bekende vliegende dino’s is de archaeopteryx (kleine foto), ook wel de oervogel genoemd. Die soort lijkt nog erg op een dinosaurus, maar vertoont al duidelijke kenmerken van de vogel. Zo had het dier wel tanden zoals een dino en geen snavel als een vogel, maar wel al veren. Al zijn die veren niet vergelijkbaar met die van de vogels van nu en hadden ze wellicht een andere functie.

Wetenschappers gaan er nu vanuit dat de vliegende dino’s geleidelijk aan ontstaan zijn als kleine, zeer actieve vleesetende dinosaurusjes, van levenswijze zeer vergelijkbaar met zoogdieren. Doordat ze zo actief waren, hadden ze niet de tijd om, zoals een koudbloedig reptiel, eerst op te warmen in de zon. Daarom wordt ervan uitgegaan dat ze warmbloedig waren en dons hadden om warm te blijven. Eigenlijk voor dezelfde reden waarom zoogdieren haren hebben.

De verenpracht van de vogels is dus wellicht begonnen als wat dons om warm te blijven. Daarna is dat wellicht geëvolueerd naar pronkgedrag, zoals we dat bij bijvoorbeeld bij de pauw kennen, tot praktische hulpmiddelen om te zweven van tak tot tak en later zelfstandig te vliegen. Het is trouwens helemaal niet zeker dat de archaeopteryx wel kon vliegen, daarvoor waren de vleugels wellicht nog niet voldoende ontwikkeld.

photo-foto Th.Hubin

Was de T. rex een grote kip?

Het is natuurlijk moeilijk om een diersoort waarvan we enkel gefossiliseerde beenderen hebben teruggevonden, volledig en correct te reconstrueren. Als we bijvoorbeeld de schedel van een olifant bekijken vinden we daar geen spoor van de typerende slurf op terug. In de slurf zitten nu eenmaal geen beenderen.

Hoe kunnen we dan zeker zijn hoe de (uitgestorven) dino’s eruit zagen? Wel dat kunnen we niet. Bij reptielen is het meestal makkelijker om puur op basis van het skelet het lichaam te reconstrueren, denk maar aan een krokodil. Dus gaan veel wetenschappers er vanuit dat het met de meeste dino’s ook wel zo zal geweest zijn.

Maar is dat wel zo? Bij de meeste vogels is het ook heel moeilijk om hun lichaam puur via het skelet te reconstrueren. Denk maar aan de schedel van de haan, de typerende lel en hanenkam zijn helemaal niet af te leiden van de schedel. Wetende dat de tyrannosaurus rex behoort tot de groep vleeseters waaruit de vogels zijn ontstaan, is het niet denkbeeldig dat de T. rex eerder een grote kip was, dan het monster dat in “Jurassic Park” te zien is.

photo-foto Th.Hubin

Na de massa-extinctie

Na de meteorietinslag die de niet-vliegende dino’s heeft uitgeroeid, zijn de zoogdieren zich beginnen ontwikkelen. Zoogdieren bestonden uiteraard al langer, maar pas na het uitsterven van de niet-vliegende dinosaurussen zijn ze echt tot bloei gekomen. Die eerste zoogdieren hadden het echter nog altijd niet gemakkelijk. Op veel plaatsen waren het nog altijd de vliegende dino’s die de plak zwaaiden.

Een tot de verbeelding sprekende soort van die tijd is de Diatryma (kleine foto). Dat was een 2 meter grote vogel die met gemak de voorloper van het paard kon verslinden. Kleine kanttekening hierbij wel is dat die voorloper van het paard slechts de grootte had van een poedel. Soortgelijke vogels hebben lange tijd nog geleefd. Een andere bekende grote vogel, de Moa, heeft zelfs nog samen met de mens geleefd en is pas enkele eeuwen geleden uitgestorven.

De dinosaurussen zijn dus helemaal niet allemaal uitgestorven. Ze zijn er nog altijd, maar hebben zich gewoon via de evolutie aangepast. Er zijn trouwens twee keer meer vogelsoorten dan zoogdieren, dus op dat gebied is de dino zelfs de dominante soort op deze planeet.

De grootste bedreiging voor deze dieren is overigens de mens. Volgens sommige wetenschappers zijn er al meer dinosoorten uitgestorven door de mens, dan na de beroemde meteorietinslag.

Photo-foto IRScNB-KBIN T.Hubin

Meest gelezen