Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk opent zijn museum

Op een druk bijgewoonde persconferentie in Istanbul vandaag noemde Pamuk "zijn" museum enig in zijn soort.

"Het is het eerste museum ter wereld dat gebaseerd is op een verhaal. Ik kreeg het idee zo’n 15 jaar geleden, en ben toen op zoek gegaan naar een huis waarin ik het verhaal kon doen afspelen. Eerst kocht ik het huis, dan ben ik beginnen schrijven."

"Het schrijfproces en wat uiteindelijk het museum zou worden, verliep min of meer gelijktijdig. Uiteindelijk wogen de laatste loodjes voor het openen van het museum het zwaarst. Vandaar dat het gebouw wat achter liep op het boek."

De organische link tussen het museum en het boek bestaat eruit dat objecten die in het verhaal voorkomen tentoongesteld worden. Het hoofdpersonage Kemal verzamelt in de roman obsessief alles wat te maken heeft met zijn geliefde Füsun.

De verwijzingen naar het boek in het museum zijn legio. Zo telt het boek 83 hoofdstukken, en het museum evenveel tentoonstellingskasten die de volgorde van de verhaallijn aanhouden. Citaten en geheugensteuntjes helpen de bezoekers daarbij.

De collectie bestaat uit duizenden gebruiksvoorwerpen die Pamuk stuk voor stuk zelf gekocht heeft en via verzamelaars op het spoor kwam. De objecten zijn afkomstig uit het Istanbul van de jaren ’50, ’60 en ’70 van de vorige eeuw, het tijdperk waarin het verhaal zich afspeelt.

Orhan Pamuk: "Toch moet je het boek niet perse gelezen hebben om van het museum te genieten. Tegelijk is dit ook het eerste stadsmuseum van Istanbul, weliswaar op erg bescheiden schaal. Ik hoop dat ik ooit navolging zal krijgen, want de inwoners van een stad als Istanbul, met zo’n rijke geschiedenis, verdienen het dat hun verhaal verteld wordt."

Pamuk ontkent stellig dat het karakter Kemal een zelfportret is. Toch verraadt "Het Museum van de Onschuld" veel over het soort schrijver dat Orhan Pamuk is. Hij is een uitgesproken intellectueel voor wie het schrijven eerder een vak dan een natuurlijk gegeven is. Het is een publiek geheim dat hij zichzelf in zijn schrijfproces een strenge discipline oplegt waarin hij dagelijks plichtsgetrouw en klokvast zijn pagina’s pent. Ook enkele manuscripten van het boek worden in Istanbul tentoongesteld.

Wat dat betreft had Pamuk nog goed nieuws mee voor zijn lezers: "Het museum opstarten, heeft me erg veel energie, tijd en geld gekost. Tijd om terug te keren naar mijn schrijftafel."

De boeken van Orhan Pamuk worden in België en Nederland gepubliceerd door De Bezige Bij. De Bezige Bij maakte deze week bekend dat ze in afwachting van nieuw werk het volledige oeuvre van Pamuk in nieuw vormgegeven edities zal heruitbrengen.

Dirk Vermeiren is correspondent in Istanbul, Turkije