Ebola-eelt - Kolet Janssen

Het lot van de besmette Amerikaanse verpleegsters is niet benijdenswaardig. Het moet angstaanjagend zijn om getroffen te worden door een ziekte die dodelijk en zo goed als onbehandelbaar is. En bovendien werden ze ziek als gevolg van het feit dat ze hun werk deden. Maar toch zijn ze in de best mogelijke handen en krijgen ze de best mogelijke zorgen. Hoe anders is dat voor de duizenden ebolapatiënten in West-Afrika, waar medische zorg meestal sowieso al minder goed is uitgebouwd en deze massale epidemie ver boven de krachten van de overheid en de medische staf dreigt te gaan.

Voor niet-specialisten zoals ik is Afrika een continent dat we in ons hart een beetje hebben opgegeven. Te veel nieuws dat van daar komt roept een beeld op van uitzichtloosheid: onuitroeibare corruptie, onvoorstelbare wreedheden (al kunnen ze daar op andere plekken op onze planeet ook wel wat van), misoogsten en droogtes, stammentwisten, gebrek aan infrastructuur, gebrek aan democratie, verlammend bijgeloof, enzovoort. Als er ergens zoiets als ebola zou uitbreken, kan het haast niet anders dan daar zijn, zo denken we spontaan. En dus haken we af voor verdere rampspoedbeelden en kweken we een stevige korst ebola-eelt op onze ziel.

In 1985 kwam de 13-jarige Omayra Sanchez na een vulkaanuitbarsting in Colombia vast te zitten in de grond, in een mengeling van modder en beton. Reddingswerkers slaagden er niet in om haar te bevrijden. Dagenlang gingen haar beelden de wereld rond, tot ze uiteindelijk na bijna 60 uur stierf. De hele wereld leefde met haar mee en supporterde voor haar. Waarom verdiende dit meisje wel onze media-aandacht en de ebolapatiënten niet? Er zijn vast ook grootogige tienjarige meisjes met kroesvlechtjes onder hen. Of ondeugend-stoere jongetjes met een voetbal. Naast de vele bange mama’s, de dodelijk ongeruste papa’s, de wanhopige of verbitterde oma’s en opa’s. Vierduizend mensen is een hele menigte. Je zou denken dat je er niet naast kunt kijken, maar toch is dat precies wat we doen.

Het is begrijpelijk dat ook journalisten uit de buurt van ebolapatiënten blijven. Niemand kan van hen verwachten dat ze hun leven op het spel zetten. Maar waarom horen we zelfs zo weinig verhalen van mensen die het meemaakten? Mensen die zelf ziek waren en genazen. Die de mensen om hen heen zagen vallen als vliegen. Die de taferelen die wij enkel kennen uit historische verhalen over de pest aan den lijve ondervonden. Die verhalen mogen we niet uit de weg gaan.

Het wekt de verschrikkelijk valse indruk dat het voor mensen in Afrika makkelijker is om doodziek te worden en te sterven dan voor ons. Dat het voor hen niet zo erg is om een kind, een partner, een vriend of een buur te verliezen, omdat zij het meer gewend zouden zijn. Dat is misschien wel de ergste vorm van racisme die er bestaat. Want àlle mensen worden gek van verdriet als hun kind sterft of zijn dodelijk bezorgd als ze zelf levensbedreigend ziek worden. Wat komt het ons goed uit om Afrikanen op dat vlak als ‘andere’ mensen voor te stellen.

We weten nog niet hoe het verder zal gaan met ebola. Misschien dooft de ziekte vroeg of laat uit, maar wellicht niet nadat er nogmaals duizenden slachtoffers zijn gevallen. Hier bij ons zullen veel mensen dan opgelucht ademhalen. Dat gevoel van opluchting is nochtans niet op zijn plaats. Ebola is een smerige ziekte en alle deskundigen moeten samenwerken om er zo snel mogelijk een vaccin of medicijnen tegen te vinden. Tot het zo ver is, kunnen we in alle eerlijkheid niet opgelucht zijn.

(De auteur is jeugdauteur, oud-lerares, (pleeg)moeder en oma)