"Akkoord van Genève is goed nieuws, maar..."

In Terzake vanavond op Canvas heeft Marcel De Haas vooral onthouden dat er in het akkoord niets staat over de "federalisering van Oekraïne", een eis die Rusland eerder op tafel had gegooid. Dat is volgens hem goed nieuws dat Moskou die eis heeft laten vallen, want daaraan toegeven, zou betekenen dat het oosten van Oekraïne zo goed als verloren is voor de regering in Kiev. Dat is dus niet het geval.

Wel heeft hij twijfels over hoe het akkoord van Genève op het terrein uitgevoerd zal worden. De pro-Russische betogers in Donetsk weigeren om overheidsgebouwen te ontruimen zolang de pro-Europese betogers in Kiev nog aanwezig blijven op het Maidanplein.

De Haas merkt ook op dat waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) nu in het oosten van Oekraïne moeten toezien op de ontwapening van de milities en het ontruimen van gebouwen. 

Die waarnemers zijn niet gewapend en kunnen die ontruiming dus niet afdwingen, merkt hij op. Eerder heeft zijn OVSE-waarnemers drie keer weggejaagd uit de Krim, de laatste keer met geweerschoten in de lucht, herinnert hij zich.

Ook valt het hem op dat er in het akkoord niet gesproken wordt over de Krim, Oekraïens gebied dat door Rusland geannexeerd is. Dat kan er op wijzen, denkt hij, dat de Krim wordt opgegeven, net zoals in 2008 gebeurd is met Abchazië en Zuid-Ossetië in Georgië.

Luitenant-kolonel De Haas is niet onder de indruk van het feit dat het Russische parlement president Vladimir Poetin de toestemming gegeven heeft om troepen naar het oosten van Oekraïne te sturen als de Russische minderheid daar bedreigd zou worden.

Dat wil gewoon zeggen dat Poetin zichzelf toestemming geeft om troepen te sturen en bovendien gaat een dergelijke dreiging in tegen het internationaal recht en het Handvest van de Verenigde Naties dat Rusland mee ondertekend heeft.

Wat de verdere situatie betreft, merkt De Haas twee dingen op. Zo zijn in het Westen de voorbije 20 jaar de uitgaven voor defensie verlaagd, terwijl Rusland onder Poetin net meer uitgeeft aan wapens. Anderzijds is de EU nog voor 30% afhankelijk van Russisch aardgas. Er wordt al jaren gepraat over een gemeenschappelijk energiebeleid, maar toch gooien de lidstaten het nog altijd graag bilateraal op een akkoordje gooien met Rusland.

Marcel de Haas is luitenant-kolonel van het Nederlandse leger op rust. Hij is nu Senior Research Associate van het Nederlandse instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael en is daar vooral bezig met de relaties tussen het Westen en Rusland.