Ook wolven hebben een sterk ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid

Wetenschappers zijn het er al lang over eens dat wat ze een "gevoeligheid voor onrechtvaardigheid" noemen, een gevoel voor fairplay, een belangrijke rol heeft gespeeld in de evolutie van samenwerking tussen mensen. In essentie komt het er op neer dat als andere mensen je slecht behandelen, je al snel leert van niet langer met hen samen te werken.

Het gedrag is ook wijd verspreid bij niet-menselijke primaten - aapachtigen - die in samenwerkende groepen leven, maar niet bij soorten die niet samenwerken. Het lijkt logisch dat het ook kan voorkomen bij andere dieren die in samenwerkende groepen leven. 

Experimenten in 2008 hadden al aangetoond dat ook honden deze gevoeligheid hadden. Gedacht werd dat ze deze aversie tegen onrechtvaardigheid geleerd hadden van mensen, sinds wij honden gedomesticeerd hebben, en ze als huisdieren gingen houden.

Maar nu blijkt uit een nieuwe studie dat ook wolven een diep ingeworteld gevoel voor rechtvaardigheid hebben.

Voor de nieuwe studie werden honden en wolven die in groepen leven, aan experimenten onderworpen. Twee dieren van elke soort werden naast elkaar in kooien geplaatst, waarin een apparaat met een zoemer geplaatst was. Als de honden of de wolven de zoemer deden werken door met hun poot op een halve bol te drukken, kregen ze soms een beloning. In andere gevallen, kreeg een van de twee geen beloning, en de andere hond of wolf wel.

De belangrijkste bevinding van het experiment was dat het dier dat geen beloning kreeg, stopte met deelnemen aan het experiment als het andere dier een beloning met een grote waarde kreeg.

"Als de onrechtvaardigheid op haar grootst was, stopten ze met werken", zei Jennifer Essler van het Wolf Science Center aan de universiteit van Wenen, de belangrijkste auteur van de studie.

"Bij een aantal van hen kwam er een zeer snelle en sterke respons. Een van de wolven stopte met werken, na de derde poging waarbij hij niets kreeg en zijn partner wel. Ik denk dat hij zo gefrustreerd was dat hij zelfs het apparaat stukgemaakt heeft", zo zei ze aan de BBC.

De kwestie van de sociale status, de plaats in de hiërarchie, bleek ook een belangrijke rol te spelen: honden en wolven met een hogere plaats in de rangorde bleken sneller aanstoot te nemen aan een onrechtvaardige behandeling.

Het feit dat het gedrag teruggevonden werd zowel bij honden als bij wolven, zet grote vraagtekens bij het idee dat honden het concept geleerd zouden hebben omdat ze door ons gedomesticeerd zijn.

Uit de experimenten blijkt integendeel dat het gedrag waarschijnlijk geërfd is van een gemeenschappelijke voorouder van zowel de wolf als de hond.

"Het is veel aannemelijker om te zeggen dat dit iets is dat gedeeld werd van een gemeenschappelijke voorouder, dan te zeggen dat het twee keer ontstaan is in de loop van de evolutie, of dat het is voortgekomen uit de domesticatie", zei Essler.

Daarnaast versterkt de studie ook het idee dat er waarschijnlijk een link is tussen samenwerking en een afkeer voor onrechtvaardigheid.

Toch blijkt de impact van de mens op de honden niet volledig afwezig te zijn. Honden die als huisdier gehouden worden, blijken minder gevoelig voor een onrechtvaardige behandeling dan honden die in groep leven, waarschijnlijk door hun ervaringen met ons.

"Ik denk dat het duidelijk is dat er een invloed is, zowel van de domesticatie als van het samenleven met ons, aangezien we wel degelijk zien dat er een verschil is tussen honden die in een groep leven en honden die als huisdier worden gehouden", zei Essler op de BBC-website. "Het lijkt er op dat de ervaring van te leven met mensen, hen meer tolerant maakt tegenover onrechtvaardigheid die van de mens uitgaat."

Onze honden hebben dus blijkbaar geleerd dat mensen niet altijd consequent en rechtvaardig zijn tegenover hen, en ze hebben daarmee leren leven...

De studie over de wolven is verschenen in "Current Biology".