Vier manieren waarop architectuur ons een goed gevoel geeft

Winston Churchill zei het al in 1943, toen hij het had over de restauratie van het door een bom vernielde House of Commons: "We vormen onze gebouwen en daarna vormen onze gebouwen ons." Meer dan 70 jaar later zou hij ongetwijfeld blij zijn te horen dat neurowetenschappers en psychologen veel bewijs gevonden hebben dat zijn theorie ondersteunt. BBC lijstte enkele bevindingen op.

Het is intussen wetenschappelijk bewezen dat gebouwen en steden onze gemoedstoestand en ons welzijn kunnen beïnvloeden. En dat de gespecialiseerde cellen in de hippocampus-zones van de hersenen zijn aangepast aan de ruimtes waarin we wonen. 

Toch wordt er soms nog te weinig aandacht besteed aan de omgeving waarin we leven. Er zijn alvast vier factoren die wel degelijk tot een betere levenskwaliteit kunnen leiden als er op een goede manier mee omgegaan wordt. Dankzij psychologische studies hebben we een veel beter zicht op welke stedelijke omgevingen en elementen mensen stimulerend vinden. 

Een belangrijke conclusie is het belang van de gevel van een gebouw. Wanneer een façade complex en interessant is, heeft dat een positieve invloed op de mens. Is de gevel monotoon en simpel, dan heeft dat een negatief effect. Plekken met een grote architecturale variatie spreken sowieso meer tot de verbeelding. 

(foto hieronder: de gevel van Casa Battló van Gaudi in Barcelona) 

Een ander inzicht dat vaak terugkeert, is het belang van natuur in de stedelijke omgeving. Toegang tot een bos of een park kan de stress die het stadsleven voor velen met zich meebrengt, vaak al enigszins verlichten. 

Een stad die dat goed begrepen heeft, is Vancouver (foto hieronder) in Canada, al vaak gelauwerd als een van de meest aangename steden om in te leven. Daar hebben de inwoners vanuit veel gebouwen een mooi uitzicht op de bergen, de bossen en de oceaan.

Verschillende studies hebben aangetoond dat opgroeien in een stad de kans dat iemand schizofrenie ontwikkelt, verdubbelt. Daarnaast is ook het risico op depressie en chronische angst groter. De juiste betekenisvolle sociale interactie die dit kan tegengaan, is niet altijd makkelijk te vinden in een stad. Sociale isolatie is een reëel risico. 

Socioloog William Whyte adviseerde stedelijke planners om objecten in de openbare ruimte op zo'n manier te organiseren dat mensen dichter bij elkaar komen. Zo zouden zo ook sneller met elkaar aan de praat geraken. Goede voorbeelden hiervan zijn Rockefeller Center (foto hieronder) in New York en ook om Times Square in New York opnieuw in te richten werd het principe gevolgd, door er een lange granieten bank te plaatsen en er een voetgangerszone van te maken. 

De publieke ruimte rijker maken zal de eenzaamheid niet uit de steden verbannen, maar het kan er wel voor zorgen dat de inwoners zich meer betrokken en comfortabel voelen in hun omgeving. 

Een natuurlijk gevoel van oriëntatie is essentieel in een stad. Zo is New York, met zijn rastervormige stratenpatroon, een makkelijke stad om je weg in te vinden. Het stratenplan van Londen is dan weer heel wat minder evident. De essentie is dat je pas connecteert met een plek wanneer je weet hoe de dingen er met elkaar in verbinding staan. 

Dat gaat ook op voor wat er zich binnen in een gebouw afspeelt. Het is belangrijk een natuurlijk gevoel van richting te hebben. Zo voelen de meeste mensen zich beter in ruimtes met gebogen wanden dan in rechthoekige kamers. 

Hoewel niet alle steden aan bovenstaande voorwaarden voldoen, is het voor de meeste mensen niet zo moeilijk om zich goed te voelen in de stad van hun keuze, ook al zijn er -objectief gezien- architecturale obstakels. 

Succesvol design gaat immers niet alleen, zoals Churchill dacht, over hoe de gebouwen ons vormen, maar het gaat ook over het feit dat mensen het gevoel hebben dat ze controle hebben over hun omgeving en dat ze hun eigen manier gevonden hebben om ermee om te gaan.