Schoonmaakactie Stille Oceaan start in 2018: "Binnen 5 jaar helft van plastic opgeruimd"

Slat mikte aanvankelijk op 2020 om te starten met zijn project in de Stille Oceaan, maar de jongste maanden heeft de fondsenwerving een grote vlucht genomen. The Ocean Cleanup, zijn organisatie, heeft nu 31,5 miljoen dollar opgehaald. Dat is te danken aan gulle giften van onder meer Peter Thiel, een grote naam in Silicon Valley, de Amerikaanse filantropen Marc and Lynne Benioff en het chemiebedrijf DSM.

Op de persconferentie gisteren heeft Slat voorgesteld hoe het systeem zal werken, want het aanvankelijke ontwerp is grondig gewijzigd. De Nederlander wilde eerst een enorme "plasticvanger" vastmaken aan de zeebodem, op 4,5 kilometer diepte, een plan dat volgens experts niet zou werken.

In het nieuwe ontwerp wordt gebruikgemaakt van kleinere mobiele opruimsystemen met plasticvangende armen van zo'n 2 kilometer lang. Die zijn vastgemaakt aan ankers die ronddrijven op zo'n 600 meter diepte. De onderzoekers menen dat een groot object in een lagere laag zeewater voldoende weerstand geeft om de opruimsystemen vast te maken.

En het nieuwe plan heeft nog een ander voordeel. "Als de stroming de andere kant op gaat, draaien de systemen mee. Ze gedragen zich precies hetzelfde als het plastic. Alle jerrycans, tassen en petflessen drijven via de natuurlijke stroming naar de armen toe in plaats dat erachteraan hoeft te worden gevangen. Het water duwt het afval tegen de kunstmatige 'kustlijn' aan. Het komt in een buffer terecht en kan er niet meer uit. Een keer per maand komt een schip de boel legen. De rommel wordt gerecycled en verkocht", legt Slat uit.

In deze simulatie wordt kort geschetst hoe het systeem zou werken:

Intussen wordt er voort getest. Zo ligt er al sinds vorig jaar een kleine plasticvangende arm in de Noordzee, voor de kust van Scheveningen. Dat project had wel af te rekenen met technische moeilijkheden. Later dit jaar zou getest worden voor de Amerikaanse westkust.

The Ocean Cleanup, dat werkt met zo'n 65 onderzoekers en technici, richt zich in eerste instantie op de grootste 'plasticsoep' ter wereld, die in de Stille Oceaan tussen Hawaï en Californië. Als die is opgeruimd, komen de andere afvalbergen in zee aan de beurt. Slat denkt dat ze binnen 5 jaar 50 procent van het plastic in de Stille Oceaan kunnen opruimen. Hij voorspelt ook dat rond 2050 de oceanen helemaal schoon kunnen zijn, als er geen plastic meer bijkomt.

Het plan van Slat is controversieel in wetenschappelijke kringen. Sceptici stellen zich grote vragen bij de haalbaarheid ervan. Zo bestaat het grootste deel van de plasticvervuiling uit zeer kleine deeltjes, minder dan 10 millimeter groot, die diep onder het oppervlak zitten. Die plasticdeeltjes ga je niet uit de oceaan halen met dit systeem. En zelfs als het plan zou werken, zou het volgens de critici veel nuttiger zijn om te focussen op het stoppen van de toevoer van nieuwe plastics en het opruimen van afval dicht bij de kust.