Wordt het Indiase "Silicon Valley" onbewoonbaar tegen 2025?

In de vooravond van donderdag 16 februari merkten inwoners van het zuidoostelijke deel van Bangalore grote rookpluimen op, die opstegen in de lucht. De rook bleek afkomstig van het midden van het Bellandurmeer, met 3,6 vierkante kilometer oppervlakte het grootste meer van de stad. Het onmogelijke bleek gebeurd te zijn, het meer stond in brand, en de brandweer vroeg zich af hoe je een brand in water uit krijgt. 

Het vuur bleef zo'n 12 uur branden en veroorzaakte een irriterende rook. Nadat het vuur was uitgegaan, bleef er een sinistere, grote donkere vlek achter in het midden van het meer.

En het was overigens niet de eerste keer dat het meer vuur vatte: ook in mei 2015 was dat al het geval. Een paar dagen later kwam het meer opnieuw in het nieuws, omdat het bedekt was met een sneeuwachtige, witte schuimlaag, die opvloog in de wind en de bruggen, wegen en voorbijgangers in de buurt bedekte.

Het schuim was het gevolg van chemisch afval dat in het meer gedumpt wordt, en het was giftig genoeg om de huid te irriteren, de verf van auto's te beschadigen en hun ruiten aan te tasten, en om de erge ademhalingsproblemen die de bewoners al jaren teisteren, nog erger te maken. Het gif in de meren verspreidt zich ook in de lucht, en de laatste jaren is het aantal inwoners met ademhalingsproblemen, vooral kinderen, dramatisch gestegen.

En het schuim verspreidde zich door de kanalen tussen de verschillende meren in en rond Bangalore, zodat ook het op een na grootste meer, het Varthurmeer, bedekt raakte, en het verspreidde een vreselijke stank.

Doctor TV Ramachandra, de coördinator van de Energy and Wetlands Research Group aan het Indian Institute of Science, bestudeerdt de meren in Bangalore al meer dan twintig jaar, vooral het Bellandur- en het Varthurmeer. In de krant The Guardian zegt hij dat naar schatting 400 tot 600 miljoen liter onbehandeld rioolwater elke dag in het afwateringsgebied van de meren terechtkomt, met als resultaat een giftige omgeving waar rampen als branden en schuimvorming zich kunnen voordoen. 

"De stad in haar geheel brengt tussen 1.400 en 1.600 miljoen liter onbehandeld afvalwater voort per dag", zegt hij. "20 tot 30 miljoen liter is afkomstig van de appartementen in de omgeving van het Bellandurmeer. In het meer groeien verschillende invasieve soorten zoals waterhyacinten, en die zijn dik genoeg om er over te wandelen. Mensen dumpen daar vast afval bovenop. Door zijn dikte creëert dat een anaerobe - zuurstofarme - omgeving in het water eronder, waar methaan gevormd wordt. Dat vormt een ideale omgeving om vuur te vatten."

Een niet vergaan beeldje van de god Ganesha dat in het water is gegooid tijdens een religieuze ceremonie, ligt in de modder.

Doctor Ramachandra zegt dat er te veel verschillende departementen verantwoordelijk zijn voor de meren, zodat ze elkaar de schuld kunnen geven voor dergelijke incidenten.

"De raad voor waterbevoorrading en riolering van Bangalore zou verantwoordelijk gesteld moeten worden omdat ze het onbehandelde rioolwater in het water laten lopen", zo zegt hij, en hij voegt eraan toe dat een deel van de schuld ook bij de raad voor controle op vervuiling van de staat Karnataka ligt, omdat die de industrieën die hun afvalwater gewoon in het meer laten lopen, geen beperkingen oplegt. 

En hoewel de wet op het voorkomen en controleren van water- en luchtvervuiling stelt dat er actie moet ondernomen worden als er zich zaken voordoen zoals in Bangalore, heeft de regering zo goed als niets gedaan, terwijl de verschillende departementen elkaar de zwartepiet toespelen.

Een kraan haalt afval uit een kanaaltje dat geheel verstopt zit.

Lang voor het Bellandurmeer aan zijn lange en pijnlijke doodsstrijd begon, was het een onderdeel van een vernuftig systeem van watervoorziening en irrigatie, dat werd opgezet door de stichters van Bangalore in de 16e eeuw. De stromen die gevormd werden aan de toppen van de omliggende valleien, werden afgedamd in kunstmatige meren door de aanleg van dijken. Elk van deze meren ving het water op van zijn afvloeiingsgebied, en het overschot liep stroomafwaarts in het volgende meer door kanalen. De watermassa's werden gebruikt voor irrigatie en voorzagen de bevolking van drinkwater.

In de jaren 70 waren er nog 285 meren in de stad, waardoor ze zelfvoorzienend was op het vlak van drinkwater. Vandaag zijn er nog 194 meren, en het grootste deel ervan krijgt rioolwater te verwerken. De overige meren zijn verloren gegaan aan de oprukkende urbanisatie, door de Bangalore Development Authority, particuliere projectontwikkelaars en illegale huizenbouw, om tegemoet te komen aan de huisvestingseisen van een snel groeiende stad van 10 miljoen mensen. 

In Bangalore vindt sinds de economische IT-boom van de jaren 90 een ongebreidelde stadsuitbreiding plaats. De vele sofwarebedrijven die tijdens de dotcom-boom het licht zagen, trokken honderdduizenden hooggeschoolde werknemers aan vanuit het hele land, terwijl duizenden laaggeschoolde mensen uit dorpen en kleine steden naar Bangalore trokken op zoek naar werk.

Volgens studies van het Indian Institute of Science heeft de snelle verstedelijking tussen 1973 en 2016 een toename van 1005 procent van de bebouwde oppervlakte veroorzaakt, en een terugval met 88 procent van de met vegetatie begroeide oppervlakte, terwijl de watermassa's in de stad tussen 2000 en 2014 met 85 procent zijn verminderd.

Als de bouwwoede in hetzelfde tempo doorgaat, zal de bebouwde oppervlakte in Bangalore de volgende drie jaar toenemen van 77 tot 93 procent, en zal er nog slechts 3 procent vegetatie overblijven.

De opkomst van de IT-sector heeft ook een enorm probleem van e-afval veroorzaakt in de stad: een rapport uit 2013 schat dat de stad elk jaar 20.000 ton elektronisch afval per jaar produceert. En hoewel er een formeel recyclingsysteem werd opgezet voor dergelijk afval, wordt 90 procent ervan behandeld door de informele sector, die nauwelijks gecontroleerd wordt. Veel mensen in die sector zijn zich niet bewust van de gevaren, en verbranden het afval, waardoor lood, kwik en andere giftige stoffen in de lucht terechtkomen, en dumpen dan de overschotten, waardoor giftige stoffen in het grondwater sijpelen.

De Vrishabhavati in de buurt van Bangalore.

Het Bellandurmeer mag dan al eens vuur vatten, een ander meer gooit in de zomer vaak duizenden dode vissen op zijn oevers. Op het Ulsoormeer, ooit een idyllisch plekje voor uitstapjes, met kraampjes en bootverhuurbedrijfjes, dreven onder meer vorige zomer ontelbare dode vissen. Door het onbehandelde rioolwater vindt er als de temperaturen stijgen, een explosieve groei van algen plaats die al de zuurstof aan het water onttrekt, waardoor de vissen sterven.

De watervervuiling in Bangalore vormt nu al een ernstige bedreiging voor de gezondheid van de miljoenen inwoners, en veroorzaakt een chronisch gebrek aan bruikbaar water. Experten voorspellen dan ook dat een ernstige watercrisis de stad onbewoonbaar zal maken tegen 2025, zodat een evacuatie nodig zal zijn. 

Rapport na rapport door commissies van experten beveelt dezelfde maatregelen aan op korte en lange termijn om de meren te redden: stoppen met het dumpen van afval, rioolwater behandelen voor het in de meren stroomt, tegengaan van de huizenbouw op de oevers en op gedempte meertjes, en de ontwikkeling vertragen staan telkens boven aan de lijstjes. 

Maar voorlopig gebeurt er niets. Doctor Ramachandra van de Energy and Wetlands Research Group is in elk geval vastbesloten om de bureaucratie wakker te schudden voor het te laat is en het National Green Tribunal heeft naar al de betrokken departementen een gerechtelijke aanzegging verstuurd. Veel tijd is er echter niet meer, en zonder drastische verbeteringen ziet de toekomst er erg somber uit.

Dode vissen op het Ulsoormeer.

Een jongen zoekt naar iets bruikbaars in het afval op de oever van een met schuim bedekt kanaaltje.