Klimaatrapport: "Droogte rond Middellandse Zee wordt zeer problematisch"

Geen enkele plek in Europa wordt ontzien door de klimaatverandering. Vooral in het Middellandse Zeegebied dreigen er meer woestijnen te komen als er geen maatregelen genomen worden. In deze regio is nu al sprake van een sterke toename van hittegolven.

De neerslag en het volume van rivieren nemen af, waardoor het risico op nog intensere droogteperioden, lagere gewasopbrengsten, verlies aan biodiversiteit en bosbranden is gestegen. "We merken dat er droogte begint te komen, vooral rond de Middellandse Zee, die toch wel echt zeer problematisch wordt", zegt Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieu-Agentschap. 

In het noorden van Europa (de boreale zone, het overgangsgebied tussen de gematigde en de toendrazone op de continenten van het noordelijk halfrond) zal het natter worden. In het gematigde gebied tussen noord en zuid, waarin ook België en Nederland liggen, is er een verhoogd risico op overstromingen als gevolg van de stijgende zeespiegel en op hittegolven in de zomer. Volgens het EMA gaan we ons moeten aanpassen, zowel aan te weinig als aan te veel water. "Dat is een uitdaging voor de landbouw, maar ook voor de stedelijke context", zegt Bruyninckx. 

De uitdagingen zijn groot, onder meer voor de landbouw, voor de volksgezondheid (meer verspreiding van tropische ziektes) en op het vlak van kustbescherming. "De klimaatverandering zal nog vele decennia voortduren", zegt Bruyninckx. "De omvang van de klimaatverandering in de toekomst en de gevolgen ervan zullen afhangen van de doeltreffendheid waarmee we uitvoering geven aan onze wereldwijde overeenkomsten om broeikasgassen terug te dringen, maar ook van de juiste aanpassingsstrategieën en beleidsmaatregelen om de risico's van de huidige en verwachte klimaatextremen te veranderen." 

Maar beschermen tegen de gevolgen van de opwarming kan alleen als die opwarming binnen de perken blijft. "Wanneer je denkt aan een wereld van 4 graden en meer verandering, dan kom je terecht in een andere wereld", zegt Bruyninckx. "De Middellandse Zee wordt dan een woestijngebied."

De klimaatveranderingen hebben ook nu al uiteenlopende gevolgen voor ecosystemen, de economie en de gezondheid en het welzijn van mensen in Europa. 

Zowel in Europa als elders ter wereld wordt het ene record na het andere gebroken wat betreft temperatuur en het niveau van de zeespiegel. Het zee-ijs in het noordpoolgebied slinkt steeds meer. Neerslagpatronen wijzigen waardoor natte regio's in Europa doorgaans natter worden en droge regio's droger. Het volume van gletsjers en sneeuwbedekking neemt af. 

De klimaatverandering is ook een bedreiging voor de biodiversiteit, zowel op het land als in de zee. Veel dier- en plantensoorten ondergaan veranderingen in hun levenscyclus en migreren naar het noorden en hogergelegen gebieden. 

Miljoenen mensen in Europa zijn de afgelopen 10 jaar getroffen door overstromingen in rivier- en kustgebieden. De gezondheidseffecten omvatten letsel, infecties, blootstelling aan gevaarlijke chemische stoffen en psychische gevolgen. 

Hittegolven komen steeds vaker voor en de intensiteit ervan is toegenomen, met als resultaat tienduizenden voortijdige sterfgevallen in Europa. Verwacht wordt dat deze trend zich zal voortzetten, tenzij voldoende aanpassingsmaatregelen genomen worden. 

De verspreiding van tekensoorten, de Aziatische tijgermug en andere ziektedragers verhoogt het risico op de ziekte van Lyme en andere door teken overgedragen infecties. 

De economische kosten van de klimaatverandering kunnen zeer hoog oplopen. In de lidstaten van Europa kan meer dan 400 miljard euro aan economische verliezen sinds 1980 worden toegeschreven aan klimaatgerelateerde extreme gebeurtenissen. 

De beschikbare ramingen van de toekomstige kosten van klimaatverandering in Europa nemen slechts bepaalde sectoren in aanmerking en zijn uiterst onzeker. De verwachte kosten van schade zijn hoe dan ook het grootst in het Middellandse Zeegebied.