Mechanisme ontdekt waardoor stress tot hart- en vaatziekten leidt

Het is al langer bekend dat er een verband is tussen langdurige stress en een verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen, ziekten van het hart en de bloedvaten. De manier waarop stress echter een invloed had, was niet bekend.

Een nieuwe studie onder leiding van een team van de Harvard Medical School wijst naar een verhoogde activiteit in de amygdala, een primitief deel van het brein dat emoties als angst en boosheid verwerkt, als verklaring van de link.

In een studie van een 300-tal mensen bleek dat diegenen met meer activiteit in de amygdala, meer kans liepen om hart- en vaatziekten te krijgen, en dat ook vroeger dan de anderen. 

Volgens de onderzoekers geeft de amygdala met een verhoogde activiteit het beenmerg signalen om extra witte bloedcellen aan te maken. Die werken in op de slagaders en veroorzaken ontstekingen. Die ontstekingen kunnen dan op hun beurt weer leiden tot hartaanvallen, angina pectoris - hartbeklemming - en beroertes.

De onderzoekers noemen stress in de amygdala dan ook een goede voorspeller van cardiovasculaire aandoeningen, maar ze zeggen eveneens dat er meer onderzoek nodig is om deze opeenvolging van gebeurtenissen te bevestigen.

De studie, die gepubliceerd is in het medische vakblad The Lancet, bestond uit twee verschillende studies. In de eerste werden de hersenen, het beenmerg, de milt en de slagaders van 293 patiënten van gemiddeld 55 jaar oud zorgvuldig onderzocht, en de patiënten werden gevolgd gedurende gemiddeld vier jaar om te zien of ze een cardiovasculaire aandoening kregen. In die periode kregen 22 patiënten inderdaad een dergelijke aandoening, en dat bleken de patiënten te zijn met een hogere activiteit in de amygdala.

De tweede, erg kleine, studie bekeek bij 13 patiënten de relatie tussen hun stressniveau en ontstekingen in het lichaam. Uit die studie bleek dat de patiënten die aangaven de hoogste stressniveaus te hebben, de hoogste activiteit in de amygdala hadden, en de meeste aanwijzingen voor ontstekingen in hun bloed en slagaders. 

"Onze resultaten geven een uniek inzicht in hoe stress kan leiden tot cardiovasculaire ziekten", zei professsor geneeskunde aan de Harvard Medical School Ahmed Tawakoi, de belangrijkste auteur van de studie, aan de BBC-website. "Dit wijst er op dat het verminderen van stress voordelen kan bieden die verder gaan dan een verhoogd gevoel van psychologisch welzijn."

Volgens de onderzoekers kan stress een even belangrijke risicofactor zijn voor cardiovasculaire aandoeningen als roken en een hoge bloeddruk.

"Uiteindelijk zou chronische stress behandeld kunnen worden als een belangrijke risicofactor voor cardiovasculaire aandoeningen, zou er routinematig voor gescreend kunnen worden en zou het doeltreffend aangepakt kunnen worden, net als andere belangrijke cardiovasculaire risicofactoren", zei professor Tawakol.

Ook Emily Reeve, het hoofd van de verpleging van de hartafdeling van de British Heart Foundation, zei dat het verminderen van het risico op hartziekten en beroerten door stress normaal gezien toegespitst wordt op het onder controle brengen van gewoonten als roken, te veel alcohol drinken en te veel eten, maar "dat dit kan veranderen".

"Onderzoeken hoe de hersenen omgaan met stress, en ontdekken waarom stress het risico op hartziekten vergroot, zal ons toelaten om nieuwe manieren te ontwikkelen om chronische psychologische stress aan te pakken. Dat kan ertoe leiden dat patiënten die een risico lopen, routinematig gescreend worden en dat hun stress op een doelmatige manier onder controle gebracht wordt", zo zei ze aan de BBC.

De amygdala is een van de meest primitieve delen van de hersenen, en het is het deel van de hersenen dat mensen voorbereidt op de primitieve reflex van "fight or flight" (vechten of vluchten). Het wordt geactiveerd door sterke emotionele reacties en het staat in verband met zowel angst als woede als genot, en ook met de herinneringen daaraan. Daarnaast speelt het ook een rol bij motivering.

De amygdalae - dat is het meervoud want het zijn er immers twee, één aan elke kant van de hersenen - zijn een groepje cellen met de vorm van een amandelnoot, die diep verborgen zitten in de mediale temporale kwabben, de delen van de hersenen ongeveer boven de oren.

De naam amygdala betekent amandel in het Latijn en verwijst naar hun vorm.