Reusachtige ijsberg dreigt af te scheuren van ijsplaat op Antarctica

De scheur had zich de laatste jaren langzaam ontwikkeld in de Larsen C-ijsplaat, maar de laatste maand is ze ineens veel groter geworden. Volgens wetenschappers aan de universiteit van Swansea in Wales is ze nu meer dan 80 kilometer lang, en blijft er slechts nog 20 kilometer over voor het stuk ijs helemaal vrij komt en een ijsberg vormt.

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft het zelfs over een barst van 110 kilometer lang, meer dan 90 meter breed en 500 meter diep.

De ijsberg die zo gevormd zal worden, wordt een van de grootste die ooit waargenomen zal zijn. Hij zal even groot zijn als de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant samen en minstens 350 meter dik.

De ijsberg "zal het landschap van het Antarctische Schiereiland fundamenteel veranderen", en kan het begin inluiden van het verder uiteenvallen van de Larsen C-ijsplaat, zo zeggen de wetenschappers uit Wales.

IJsplaten, ook ijsplateaus, ijsbarrières, schelfijs of ijsschollen genoemd, zijn stukken ijs die vanaf een gletsjer in de zee stromen, en die op de zee drijven. Ze kunnen honderden meters dik zijn.

De Larsen C-ijsplaat is de op drie na grootste plaat in het Zuidpoolgebied. De barst in het ijs is ineens erg gegroeid.

Wetenschappers vrezen dat het verlies van de ijsplaten rond Antarctica zal maken dat de gletsjers in het binnenland sneller naar de zee zullen stromen, naarmate de temperatuur verder stijgt door de opwarming van de aarde. Het gletsjerijs dat in de zee terechtkomt, doet dan de zeespiegel stijgen. 

Volgens schattingen zal de zeespiegel met 10 centimeter stijgen als al het ijs dat de Larsen C-plaat nu op zijn plaats houdt op het land, in de zee zou terechtkomen.

In de noordelijke delen van Antarctica zijn de laatste jaren verschillende ijsplaten uit elkaar gevallen, onder meer de Larsen A-plaat die in 1995 verbrokkelde en Larsen B, die in 2002 volgde.

Andrew Fleming, een stafhoofd bij de Britsh Antarctic Survey die ook de Larsen C in het oog houdt, zei dat het ijs ontdooit zowel door warmere lucht boven de plaat als door warmer water eronder.

"De Larsen B versplinterde zoals veiligheidsglas in een auto in duizenden en duizenden stukjes. Ze verdween in de loop van zowat een week", zo zei hij. Dat gebeurde nadat er eerst een ijsberg afgekalfd was van de plaat. Het is niet gezegd dat hetzelfde ook bij de Larsen C-plaat zal gebeuren, maar wetenschappers maken zich wel zorgen en zeggen dat wat overblijft van de plaat minder stabiel zal zijn.

In sommige gevallen blijven grote ijsbergen jarenlang rond Antarctica ronddobberen, waar ze geen gevaar opleveren voor de scheepvaart, in uitzonderlijke gevallen drijven ze zo ver af dat ze tot aan Zuid-Amerika geraken. 

Verleden jaar was het warmste jaar sinds het begin van de metingen, nadat eerder 2015 ook al de records had gebroken. In november hebben 200 landen nog eens bevestigd dat ze het als een "dringende plicht" beschouwen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. De landen waren bezorgd dat de toekomstige Amerikaanse president Donald Trump zal proberen het moeizaam tot stand gekomen akkoord van Parijs over het beperken van de uitstoot van broeikasgassen teniet te doen. 

Nadat er een grote ijsberg afgekalfd was (rechts onderaan), viel de Larsen B-ijsplaat zeer snel uit elkaar (links onderaan). De stukken ijs dreven weg (rechts bovenaan) en na iets meer dan een week was er zo goed als niets meer over van de plaat (links boven).