Meer zware stormen 's nachts boven het Victoriameer
Het Victoriameer ligt tussen Oeganda, Kenia en Tanzania en is met zijn oppervlakte van bijna 70.000 vierkante kilometer het grootste meer van Afrika, en het vierde ter wereld.
Daarnaast staat het bekend als een gevaarlijke plek voor de 200.000 mensen die er 's nachts vissen. Het Internationale Rode Kruis schat dat er jaarlijks 3.000 tot 5.000 vissers om het leven komen in de zware stormen die het meer teisteren.
Dat het Victoriameer 's nachts zo stormachtig kan zijn, heeft te maken met de circulatie in de atmosfeer boven het enorme wateroppervlak, verklaart klimaatwetenschapper Wim Thiery, die verbonden is aan de KU Leuven en de ETH Zürich.
"Overdag ontstaat er een bries die van het koele water naar het warme land stroomt. 's Nachts zien we een omgekeerde beweging: de landbries verplaatst zich van het afkoelende land in de richting van het warmere meer. Omdat het meer cirkelvormig is, komen die landbriezen uit alle richtingen samen boven het meer. Voeg daarbij de verdamping en je krijgt veel stormen, regen, wind en golven."
Thiery kon dit patroon wetenschappelijk staven in samenwerking met de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA: "Dankzij nieuwe NASA-satellietobservaties konden we het aantal zware onweersbuien en de locatie ervan boven Oost-Afrika in kaart brengen en dat om de 15 minuten voor de periode tussen 2005 en 2013. Overdag zien we de meeste stormen boven het omgevende land, vooral de typische warmte-onweders in de namiddag. 's Nachts concentreren die stormen zich boven het Victoriameer."
Een overzicht van zware onweders in de buurt van het Victoriameer. Figuur a toont satellietbeelden van doorschietende toppen overdag, tussen 9 en 15 uur, figuur b 's nachts van 24 tot 9 uur. Overdag zijn de meeste onweders te vinden rond het meer, vooral ten noordoosten ervan, 's nachts boven het meer. (Een doorschietende top is een uitstulping boven het aambeeld van een bui, en het is een duidelijke aanwijzing voor een zware storm) (illustratie: Wim Thiery et al. in Nature Communications).
Waarschuwing
Om na te gaan hoe de klimaatverandering dat proces zal beïnvloeden, voerde Thiery ook klimaatsimulaties uit met een geavanceerd computermodel: "Als we uitgaan van een 'business as usual'-scenario, waarbij de uitstoot van broeikasgassen verder blijft stijgen, zal de extreme neerslag boven het Victoriameer dubbel zo sterk toenemen als die boven het omgevende land. Het meer zal daardoor een hotspot voor nachtelijke stormen worden. Superstormen die nu slechts eenmaal om de 15 jaar voorkomen, zullen dat tegen het einde van de eeuw bijna jaarlijks doen."
In verder onderzoek willen de wetenschappers bestaande waarschuwingssystemen voor de lokale vissers verder verfijnen: "Dankzij onze resultaten wordt het mogelijk om extreme stormen boven het meer beter te voorspellen en de kwetsbaarheid van de lokale vissers te verminderen. En intussen hebben we reeds een prototype van een nieuw waarschuwingssysteem ontwikkeld."
De studie over de stormen boven het Victoriameer is verschenen in Nature Communications.
Vissers op het Victoriameer (foto: Eurocruiser/Wikimedia).