Groot Barrièrerif getroffen door nooit geziene verbleking van koraal

De alarmerende berichten over het Groot Barrièrerif in Australië stapelen zich op. Veel koraal in het centrale en noordelijke deel van het rif is dood of sterft af, zeggen onderzoekers. De boosdoener is de opwarming van de aarde en het El Niño-weerfenomeen, dat de zee nog meer opwarmt.
ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies
Verbleekt hertshoornkoraal (Foto: David Bellwood/ARC CECRS via AP)

In april wees onderzoek vanuit de lucht al uit dat maar liefst 93 procent van het Groot Barrièrerif is getroffen door verbleking. Nieuw onderwateronderzoek van 84 riffen heeft dat concreter gemaakt. Gemiddeld 35 procent van het koraal in het centrale en noordelijke deel is dood is of sterft af, zegt het Australische Centre of Excellence for Coral Reef Studies in een rapport.

Volgens het jongste onderzoek zou zo'n 95 procent van het zuidelijke deel van het Groot Barrièrerif gespaard zijn gebleven. Dat gebeurde door een gelukkig toeval: de resten van een tropische cycloon zorgden voor wolken en zware regens, die het water genoeg afkoelden om de verbleking van het koraal te stoppen, net toen het begon op te treden in het zuiden. 

Stormen blijken wel vaker de redding voor riffen die last hebben van hittestress. Zo behoedde in 2005 de snelle opeenvolging van orkaan Katrina en orkaan Rita de riffen in de Florida Keys voor een ernstige verbleking die toen de Caraïben trof. 

ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies

Afgestorven hertshoornkoraal dat overwoekerd is door algen. Op de achtergrond zijn de witte vlekken verbleekt koraal. (Foto: (David Bellwood/ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies via AP)

Nooit eerder op deze schaal

Het 2.300 kilometer lange Groot Barrièrerif bestaat uit 900 eilanden en 2.900 individuele koraalriffen.

Het is niet de eerste keer dat het Groot Barrièrerif getroffen wordt door plotse verbleking. Dat gebeurde onder meer ook al in 1998 en 2002. Maar wetenschappers hebben nooit eerder verbleking op deze schaal gezien.

"Is het verrassend? Niet meer. Is het belangrijk? Absoluut", zei Mark Eakin de coördinator voor koraalriffen van het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). "We spreken hier over het verlies van 35 procent van de populatie in een aantal van deze riffen. Dat is enorm."

Een satellietfoto van een deel van het Groot Barrièrerif voor de kust van Australië. (foto: NASA)

Opwarming

Grote schuldige is de opwarming van de oceanen door de klimaatverandering en het weerfenomeen El Niño, waardoor het zeewater dit seizoen nog warmer werd.

Veel steenkoralen zijn een symbiose, een samenwerking, tussen koraaldiertjes en zoöxanthellen, eencellige algen die de koralen hun kleur geven en ook voorzien van levensbelangrijke voedingsstoffen. Als het water te warm wordt, worden die zoöxanthellen afgestoten, wat leidt tot verbleking van de koralen. Als het proces te lang voortduurt, kan de koraalkolonie zich niet meer herstellen en sterft ze af. Als het zeewater op tijd afkoelt, dan kan minder zwaar getroffen koraal zich herstellen.

Pas over enkele maanden zal men kunnen vaststellen hoeveel koraal er uiteindelijk is afgestorven. Het kan voor veel soorten jaren duren voor ze terugkeren, en de kans is groot dat ze daarvoor al opnieuw getroffen worden door verbleking en definitief teloorgaan.

Afgestorven steenkoraal (Foto: NOAA).

Beschermen

Er zijn al experimenten uitgevoerd om riffen te beschermen tegen hittestress door ze met zonneschermen in de schaduw te houden, zei Mark Eakin van NOAA. Een dergelijke aanpak vraagt echter een enorme voorbereiding en kan enkel op kleine riffen toegepast worden.

Eakin ziet dan ook meer in het verminderen van alle andere vormen van stress of beschadiging van de riffen. "Hoe minder de riffen blootstaan aan aan andere vormen van stress of beschadiging, hoe meer kans ze maken dat de koralen zullen overleven", zei hij. "De riffen die zich hersteld hebben na gebeurtenissen als deze, zijn de riffen die het best beschermd zijn, het minst bezocht en het minst verstoord worden."

De publicatie van het rapport over de verbleking van het rif heeft in Australië, dat volop in een verkiezingscampagne zit, politieke beroering veroorzaakt. De Labour-oppositie heeft beloofd een fonds van 500 miljoen dollar te creëren om het rif beter te kunnen onderzoeken en beschermen, terwijl de conservatieve minister van Milieu belooft hij dat hij, als hij herverkozen wordt, 6 miljoen zal investeren in de bestrijding van de doornenkroon-zeester, die zich voedt met steenkoralen en die op sommige plaatsen in het Barrièrerif lelijk huis houdt.

Meest gelezen