Tweede leven voor supersonische vliegtuigen

Het supersonische passagierstoestel Concorde vloog voor het eerst in maart 1969 en begon met lijnvluchten in 1976. Het toestel werd echter vanaf het begin gehinderd door klachten dat het te veel lawaai maakte. Als gevolg daarvan verbood de Amerikaanse Federal Aviation Administration al in 1973 supersonische vluchten boven land, zodat het toestel enkel door de geluidsmuur kon gaan, met de kenmerkende supersone knal, boven de oceaan. Daardoor werden de activiteiten van de Concorde sterk beperkt, en werd het toestel enkel nog ingezet door British Airways en Air France op trans-Atlantische vluchten.  

De Concorde, die twee keer de snelheid van het geluid haalt en die ooit het kroonjuweel was van de vloten van British Airways en Air France, viel uit de gratie nadat een Air France Concorde in 2000 gecrasht was in Parijs, overigens de enige crash ooit met een Concorde, en nadat duidelijk was geworden dat de vloot een grondige onderhoudsbeurt nodig had. Volgens BA was die niet te verantwoorden op een ogenblik dat er een terugval was van de vraag naar eersteklas luchtvaarttickets.

Een voorstelling van het prototype van Boeings nieuwe supersonische toestel (foto: NASA/Boeing).

Een aantal enthousiastelingen heeft al lang plannen om de Concorde opnieuw in de lucht te krijgen, zij het dan enkel voor vliegshows en als chartertoestel.

De Save Concorde Group wil de Concorde kopen die tentoongesteld staat op Le Bourget in Parijs, en dat toestel opnieuw luchtwaardig maken. De groep heeft daarvoor al geld ingezameld en wilde de eerste vlucht oorspronkelijk tegen de Olympische Spelen van Londen laten plaatsvinden. Dat is echter niet gelukt en nu wordt gemikt op 2019, 50 jaar na de eerste vlucht van de Concorde.

Maar zelfs als de groep slaagt en de Concorde vliegt opnieuw af en toe, dan is het nog steeds datzelfde lawaaierige toestel dat niet echt een grote toekomst heeft.

Het eerste toestel dat ooit Mach 2 (twee keer de snelheid van het geluid, 1.224 km/u) haalde, de Douglas D-558-2 Skyrocket (foto: NASA).

Het ziet er echter naar uit dat de Concorde concurrentie zal krijgen van een nieuwe generatie van stillere, supersonische vliegtuigen. Die kleinere en meer efficiënte toestellen worden momenteel ontwikkeld door een aantal maatschappijen en organisaties. 

Onder meer de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft uitgebreide tests gedaan om uit te maken wat een aanvaardbaar niveau is voor een supersone knal, en om een ontwerp te vinden voor een supersonisch toestel dat een stillere supersone knal zou produceren. Die test gebeurden in samenwerking met Lockheed Martin en Boeing, die allebei een ontwerp hebben voor een supersonisch vliegtuig, en ze hebben al resultaten opgeleverd.

"De technologie bestond gewoon niet om een nieuwe generatie van praktische en efficiënte supersonische passagiersvliegtuigen te produceren", zei Doug Nichols aan de Britse krant The Guardian. Nichols is CEO van Aerion, een vliegtuigbouwer die een leidende rol speelt in de heropleving van de supersonische vliegtuigen. Nu is de technologie er echter op vooruitgegaan en ruiken de bedrijven winsten.

In het begin zullen ook de nieuwe toestellen enkel boven de oceaan sneller dan het geluid kunnen vliegen, maar daar zal verandering in komen. "De lucht- en ruimtevaartindustrie, de NASA en andere instellingen onderzoeken manieren om de supersone knal stiller te maken, en na verloop van tijd, misschien 10 tot 20 jaar, zullen er oplossingen bovenkomen", zei Nichols.

Als dat het geval is, dan zullen de supersonische vliegtuigen ook over land kunnen vliegen, wat veel bijkomende vliegroutes zal openen en de toestellen aantrekkelijker zal maken. Als de gok van de bedrijven gunstig uitdraait, zal de toekomst van de luchtvaart veel sneller worden. 

Een onderzoeker van de NASA in de windtunnel van Ames-onderzoekcentrum met een schaalmodel van het prototype van Boeings supersonische toestel (foto: NASA/Dominic Hart).

Vliegtuigbouwer Aerion is in samenwerking met het Europese Airbus-consortium begonnen aan de ontwikkeling van de AS2. Dat moet een zakenjet worden met 20 plaatsen, en de eerste vlucht is gepland in 2021.

Het bedrijf denkt dat de wereldwijde markt voor supersonische zakentoestellen zo'n 600 toestellen in de loop van 20 jaar zal bedragen. Als dat blijkt te kloppen, denkt Aerion dat supersonisch reizen een hernieuwde belangstelling zal kennen, en dat de meer efficiënte ontwerpen ook grotere supersonische toestellen economisch leefbaar zullen maken.    

Een voorstelling van de Aerion AS2 (foto: Aerion Corporation).

Deze zomer heeft Spike Aerospace twee jaar van design afgesloten en de S-512 die daar het resultaat van is, zal een kruissnelheid hebben van 1,6 keer de snelheid van het geluid (Mach 1,6).

Het toestel zal 18 passagiers kunnen vervoeren in zeer luxueuze omstandigheden. Het toestel zal geen patrijspoorten hebben, maar panoramische schermen in de cabine die beelden krijgen van camera's die op het toestel zijn aangebracht. Passagiers zullen kunnen kiezen tussen die buitenzichten en een breedbeeldfilm.

Volgens Spike zal de S-512 een "noodzaak" worden voor mensen met een druk, wereldomvattend leven.

Een voorstelling van de Spike S-512 (foto: Spike Aerospace).

De N+2 is een conceptmodel voor een passagierstoestel met 80 plaatsen. De vorm van het toestel brengt het geluid van een supersone knal terug van een scherpe knal naar een doffe bons, wat het toestel geschikt maakt voor gebruik boven land.

Een model van het toestel is getest in windtunnels en er is software ontwikkeld om het volume van de supersone knal te voorspellen aan de hand van de vorm van het ontwerp. "De instrumenten die we ontwikkeld hebben, openen echt mogelijkheden voor de toekomst", zei Michael Buonanno, de manager voor Lockheed Martin van het NASA N+2 programma.  

Een voorstelling van hoe het N+2 toestel van Lockheed Martin er zou kunnen uitzien (foto: NASA/Lockheed Martin).

In juli heeft Airbus een Amerikaanse patent gekregen voor een buitengewoon concept voor een vliegtuig. De Concorde-2 zou verticaal opstijgen, zoals een ruimteraket. Dat betekent dat als het toestel door de geluidsbarrière breekt, de supersone knal zich horizontaal door de lucht zou verspreiden in plaats van omlaag naar de grond.

Het toestel zou een topsnelheid halen van Mach 4,5, wat dubbel zo snel is als de Concorde, en de reis van Londen naar San Francisco zou slechts drie uur duren. De overtocht van de Stille Oceaan zou even lang duren.

Een voorstelling van de Concorde-2, een toestel dat verticaal zou opstijgen (foto: PatentYogi/YouTube).