Wereldveggiedag: 10 clichés onder de loep

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "Grof ingedeeld zijn er vegetariërs (geen vlees, geen vis, wel melk, eieren en melkproducten) en veganisten (geen enkel voedingsmiddel van dierlijke oorsprong). Binnen vegetariërs maakt men een onderverdeling in: pescovegetariërs (strikt genomen zijn dit geen vegetariërs, maar wel viseters), lactovegetariërs (vegetariërs die melk en melkproducten gebruiken, maar geen eieren) en lacto-ovo-vegetariërs (eten geen vlees en vis maar wel eieren, melk en melkproducten).”

Nena Baeyens voor Vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief): “Om eerlijk te zijn: bij vzw EVA proberen we tegenwoordig zo weinig mogelijk labels te gebruiken. We focussen ons eerder op het aantal vegetarische – of liever “plantaardige” maaltijden. Zo zijn er steeds meer flexitariërs, mensen die bv. een paar keer in de week vegetarisch eten.”

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "Het is een feit dat obese, kettingrokende mannen en vrouwen doorgaans minder interesse hebben in een vegetarische eet- en leefgewoonte. Vegetariërs omschrijven als geitenwollensokken­types is echter overdreven: enerzijds is hier geen of weinig onderzoek naar, en anderzijds zal deze groep even heterogeen zijn als de groep van vleeseters."

Nena Baeyens voor Vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief): “De groep vegetariërs is inderdaad erg divers en ook hun motivaties lopen heel erg uiteen. Je hebt mensen die vegetarisch eten vanwege het dierenleed, terwijl voor anderen het milieu of hun gezondheid de voornaamste drijfveer is. Alle vegetariërs herleiden tot één type slaat dan ook op niets."

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): “Vegetarisme is meer dan geen dierlijke voedingsmiddelen eten, het is een evenwichtige voeding bereiken via een plantaardige voeding. En zo'n evenwichtige, vegetarische voeding kan voor een kind in volle groei zeker een volwaardige voeding zijn. Dit vraagt wel een goede kennis van de voeding.”

Voedingsdeskundige Inge Coene (Voedingsinformatiecentrum NICE): “Ook de Vlaamse Vereniging voor Kindergeneeskunde (VVK) stelt dat een jong snelgroeiend kind wel volwaardig gevoed kan worden met een evenwichtig samengestelde lacto-(ovo)-vegetarische voeding. Dat vergt wel de nodige aandacht, kennis en opvolging van een diëtist. Een veganistische voeding raadt de VVK voor opgroeiende kinderen af omdat hiermee moeilijk een volwaardige voeding kan worden gerealiseerd. Voedingssupplementen zijn nodig en de inname van essentiële aminozuren (nodig voor een goede ontwikkeling van het kind) kan in het gedrang komen omdat de eiwitkwaliteit van plantaardige oorsprong doorgaans lager is dan die van dierlijke producten zoals vlees en zuivel.”

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): “Insecten en eiwitten van insecten zullen zeker geen vleesvervangers zijn voor vegetariërs, aangezien het om dierlijk voedsel gaat. Er is waarschijnlijk wel een toekomst voor vleessoorten op basis van insecteneiwitten, waar het dier zelf onherkenbaar is. Maar ik denk dat insecten eten een nichemarkt zal blijven in onze westerse eetgewoonten.”

Voedingsdeskundige Inge Coene (Voedingsinformatiecentrum NICE): "Insecten worden beschouwd als een goede bron van eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen en vezels. De voedingswaarde kan echter nogal sterk variëren naargelang de soort, het stadium waarin het insect zich bevindt, de omgeving en het voedsel van het insect. Ook de verwerking en bereidingswijze heeft hierop een invloed. Het is daarom moeilijk om de voedingswaarde van insecten in hun globaliteit te benoemen of om deze te vergelijken met vlees of vis. Meer onderzoek naar de waarde van insecten als vleesvervangers is dus nodig."

Nena Baeyens voor Vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief): “Uit ons eigen onderzoek is gebleken dat er meer vrouwen dan mannen vegetariër zijn. Ook in ons ledenbestand is dat te zien: 70 procent is vrouwelijk. Hoe dat komt, is niet echt geweten.”

Professor dierlijke productie Stefaan De Smet (UGent): "In de westerse wereld is het percentage vegetariërs groter bij vrouwen dan bij mannen, en ook bij de niet-vegetariërs blijken mannen meer vlees te eten dan vrouwen. In de westerse wereld wordt vleesconsumptie ook deels geassocieerd met "mannelijkheid". Vrouwen blijken meer belang te hechten dan mannen aan dierenwelzijn en milieu-impact als motief voor vegetarisme of verminderde vleesconsumptie."

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "De meningen hierover zijn inderdaad zeer controversieel, wat impliceert dat het antwoord niet duidelijk “ja” of “neen” is. De mens zal oorspronkelijk een opportunistische alleseter geweest zijn, wat zijn overlevingskansen groter maakte. Kieskeurigheid was oorspronkelijk geen optie."

Professor dierlijke productie Stefaan De Smet (UGent): "De mens is van nature een omnivoor, maar doorheen de evolutie en tussen maatschappijen en individuen zijn er grote verschillen in vleesverbruik waar te nemen."

Professor in de voedingsbiotechnologie Frédéric Leroy (VUB): "Er zijn indicaties dat vlees een belangrijke rol gespeeld heeft in onze evolutie. Zowel cultureel als biologisch. Maar we zijn inderdaad omnivoren, geen carnivoren."

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "Een evenwichtige vegetarische voeding is gezonder dan veel vlees eten, en even gezond als weinig vlees eten. Men kan echter ook vegetarisch ongezond eten, namelijk met veel frieten en chips. Vegetarisch eten betekent dus niet per definitie gezond eten. De invulling is vooral belangrijk. Vegetarisme is meer dan "ik eet geen vlees"."

Professor in de voedingsbiotechnologie Frédéric Leroy (VUB): "Vegetarisme per definitie als gezond boekstaven, is reductionistisch en wetenschappelijk oneerlijk. Vlees heeft zijn plaats in een gezond voedingspatroon. Het is een fenomenaal rijke bron aan hoogwaardig eiwit, vitaminen en mineralen waar men op veel plaatsen in de wereld alleen maar kan van dromen. De westerse attitude is er dan ook één vanuit een luxepositie en bovendien niet eens ondersteund door eenduidige data. De bewijsvoering dat vegetarisch eten gezonder zou zijn dan omnivoor eten, is veel te dun (vnl. gesteund op zwakke epidemiologische verbanden die zeker niet causaal hoeven te zijn en waar heel wat interfererende factoren in mee spelen; vegetariërs hebben nu eenmaal vaak een andere levenswijze dan niet-vegetariërs)."

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "Een vegetarische voeding kan even saai en eentonig zijn als een vleesvoeding. Alles hangt af van de inzet en kookkunsten van het individu. Een vegetarische voeding kan zeer gevarieerd zijn in kleuren en geuren en kan evenveel smaken als een vleesvoeding."

Nena Baeyens voor Vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief): "Dat klopt. Je kunt ontzettend creatief zijn met groenten, peulvruchten, noten, specerijen en kruiden. Je ziet dan ook dat er steeds meer topchefs zijn -zoals Gert De Mangeleer, Kobe Desramaults en Seppe Nobels-, die hun menu opbouwen rond groenten. Bij EVA organiseren we ook een heleboel kookworkshops waarin je leert hoe je op een eenvoudige manier, lekker en gevarieerd plantaardig kunt koken."

Professor en voedingsdeskundige Patrick Mullie (Erasmushogeschool): "Volgens de definitie voor vegetarisme is kaas een mogelijk voedingsmiddel, dit geldt niet voor veganisten. Dit betekent natuurlijk niet dat alle vegetariërs kaas eten, maar het is een mogelijkheid. De discussie is waarschijnlijk het gevolg van de verwarring tussen vegetarisme en veganisme."

Nena Baeyens voor Vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief): “Kaas gemaakt met niet-dierlijk stremsel is inderdaad vegetarisch. Wie volledig plantaardig (veganisten nvdr.) eet, zal geen zuivelproducten zoals kaas, melk en eieren gebruiken en dat vanwege dezelfde redenen als waarom ze geen vlees en vis eten: het dierenleed, de milieubelasting en de gezondheidseffecten.”

Professor dierlijke productie Stefaan De Smet (UGent): "In de westerse wereld is er een groeiende bezorgdheid over de hoge vleesconsumptie en is er een tendens naar verminderd vleesverbruik om verschillende redenen. In andere maatschappijen in volle ontwikkeling ligt dit anders en neemt de vraag naar vlees toe. Een evolutie naar volledig vegetarisme is er niet volgens mij, wel verminderd vleesverbruik in welvarende maatschappijen waar de consumptie van vlees hoog ligt."

Voedingsdeskundige Inge Coene (Voedingsinformatiecentrum NICE): "Mensen zijn niet snel geneigd om volledige productcategorieën uit hun voeding te schrappen. Ze staan wel open om bepaalde dingen minder te eten en meer te variëren."

Professor in de voedingsbiotechnologie Frédéric Leroy (VUB): "Ik verwacht niet dat het eten van vlees snel zal worden afgezworen: de bio-sociale wortels zitten te diep. Ik denk ook dat velen de zaak uit een te Eurocentrisch perspectief zien. Op wereldwijd niveau zit vegetarisme er niet aan te komen, ondanks het groeiende besef van de duurzaamheidsproblematiek. Wat waarschijnlijk wel een rol zal spelen, zijn de effecten van vraag en aanbod op prijszetting en consumptie (bepaalde soorten vlees zullen mogelijk een stuk duurder worden)."

Vegetarische menu’s, ook VRT-kok Eddy bereidt ze elke dag. "Ik heb wel wat ervaring met vegetarisch koken", vertelt Eddy aan onze redactie. "Tien jaar geleden heb ik zelf nog meegewerkt aan een banket voor vzw EVA." Eddy is dan ook niet snel tevreden. "Een groenteburger, dat is aardappelpuree met smaakversterkers. Dat probeer ik zoveel mogelijk te vermijden."

En met succes zo blijkt. "Op de 580 warme maaltijden die we hier gemiddeld per dag verkopen, zijn gemiddeld 120 vegetarische schotels. Daarnaast zijn er ook 90 tot 120 "minder dan 500 calorieën"-schotels, wat heel vaak vis is." Of Eddy zelf een verklaring heeft voor het succes van vegetarisch eten bij de VRT? "Veel mensen zijn na 40 dagen zonder vlees blijven plakken, zelfs de vleesleverancier heeft al opgemerkt dat er minder vlees wordt gegeten!"