Archeologen vinden enorm "schedelrek" van de Azteken

Het grote schedelrek, of tzompantli in de Nahuatl-taal van de Azteken, werd waarschijnlijk gebouwd tussen 1485 en 1502, en het zou 34 meter lang en 12 meter breed geweest zijn, volgens hoofdarcheoloog Raul Barrera. Waarschijnlijk lagen er honderden schedels op.

Op de tzompantli werden de afgehakte hoofden geplaatst van geofferde krijgers uit koninkrijken waarmee de Azteken in oorlog waren. De krijgers werden waarschijnlijk gedood en onthoofd door priesters bovenop de grote piramide-achtige tempels. Door de zijkanten van de hoofden werd een houten paal geduwd, en die palen werden dan opgehangen op verticale staken.

Volgens Eduardo Matos, een archeoloog bij het Instituto Nacional de Antropologia e Historia, was het schedelrek in Mexico-Stad een "vertoon van macht" door de Azteken. Vrienden en zelfs vijanden werden uitgenodigd in de stad, om hen te intimideren met het akelige schouwspel van de hoofden in een verschillende staat van ontbinding, van net afgehakt tot volledig ontvleesde schedels.  

De Azteekse piramide-tempel van San Cecilia Acatitlan. De vijandelijke krijgers werden waarschijnlijk bovenop dergelijke tempels gedood.

Er bestaan schilderijen en geschreven beschrijvingen van dergelijke schedelrekken uit de begintijd van de Spaanse kolonisatie, en er zijn ook al een aantal tzompantli gevonden, maar deze laatste ontdekking verschilt daarvan.

Een deel van het platform waar de hoofden uitgestald werden, was gemaakt uit rijen van schedels die aan elkaar gemetseld zijn, ruwweg in een cirkel, met een nu lege plaats in het midden. De schedels zijn zodanig opgesteld dat ze lijken te "kijken" naar het midden, maar de archeologen weten niet wat er daar gezeten kan hebben.

Archeoloog Raul Barrera zei dat er nu 35 schedels zichtbaar zijn, maar dat er nog veel meer in de onderliggende lagen zitten. "Naarmate we voort graven, gaat dat aantal nog flink omhoog gaan", zo zei hij.

Barrera merkte op dat één Spaanse schrijver kort na de verovering aan elkaar gemetselde schedels beschreven heeft, maar dat er nog nooit gevonden waren. Ook de Amerikaanse archeologe Susan Gillespie van de University of Florida, die niet betrokken was bij het project, zei dat ze persoonlijk geen weet had van een ander voorbeeld waar "schedels letterlijk architecturaal materiaal worden, dat aan elkaar gemetseld wordt om een structuur mee te maken".  

De archeologen hebben nog niet alles opgegraven, maar nu al tientallen schedels gevonden (foto:AFP PHOTO/INAH - Hector MONTANO).

De vondst werd gedaan tussen februari en juni van dit jaar, en ze werd nu aan het publiek voorgesteld. De tzompantli werd gevonden aan de westelijke kant van wat eens het Templo Mayor-complex was. Dat gebied is grotendeels volgebouwd met koloniale huizen en kerken, en de tzompantli werd ontdekt achter de kathedraal van Mexico-Stad. 

Voor een deel lag het schedelrek onder een huis uit de koloniale periode met drie verdiepingen. Aangezien het huis historische waarde heeft, moesten de archeologen vaak werken in nauwe sleuven en putten, twee meter onder de vloer van het huis. Ze lagen daarbij dan op hun buik op houten platformen.

Susan Gillespie zei dat archeologen al andere tzompantli gevonden hebben, maar dat ze al lang op zoek waren naar de belangrijkste en de grootste tzompantli. Overigens kan dat volgens haar beter vertaald worden als "hoofdenrek" in plaats van "schedelrek", aangezien de hoofden er op geplaatst werden als ze nog maar net afgehakt waren.

"Men was al een hele tijd op zoek naar "de grote tzompantli", en deze lijkt inderdaad veel groter dan diegene die al opgegraven is", zei Gillespie. "De vondst bevestigt wat we al lang dachten over de offerpraktijken in het ceremonieel gebied, namelijk dat er een veel grotere tzompantli geweest moet zijn om de vele hoofden van de slachtoffers van de offers op te vangen, als een soort van openbaar archief of een afrekening van de mensenoffers."

"De tzompantli hadden een zeer specifieke symbolische betekenis" zei Barrera. "Door deze vondst voort te bestuderen, verwachten we te ontdekken dat veel van de schedels toebehoorden aan vijanden van de Azteken, die gevangen werden, geofferd en onthoofd om hier uitgestald te worden."

De oorlogszuchtige en zeer godsdienstige Azteken heersten over een uitgebreid rijk dat op zijn hoogtepunt grote delen van Midden-Amerika controleerde, en zich uitstrekte van de Golf van Mexico tot de Stille Oceaan. Het rijk werd in korte tijd ten val gebracht door de Spanjaard Hernando Cortes, die in 1519 in het gebied aankwam, en in 1521 het Azteekse rijk veroverde met een kleine groepje Spanjaarden en een grote coalitie van inheemse vijanden van de Azteken. 

De archeologen moesten vaak op hun buik op houten platformen liggen om de schedels uit te graven.