Waarom de aarde wel vaker beeft in Nepal

De Himalaya behoren tot de jongste gebergten op aarde, ze zijn pas de laatste twee miljoen jaar gevormd en groeien nog steeds. Ze bestaan uit afzettingsgesteenten - de vroegere oceaanbodem -, en metamorfe gesteenten, gesteenten die onder invloed van druk en warmte uit andere gesteenten ontstaan zijn. Verschillende grote stukken van de aardkorst, dekbladen genoemd, schuiven er over elkaar. De Mount Everest zelf, de hoogste berg ter wereld, bestaat uit drie verschillende lagen die in verschillende periodes gevormd zijn en de top van Mount Everest bestaat voornamelijk uit kalksteen met microscopische fossielen van zeewezens.

Het ontstaan van de Himalya is te danken aan de botsing van het Indische continent met de Euraziatische plaat.

Zo'n 120 miljoen jaar geleden lag India veel zuidelijker, net ten noorden van de Zuidpool. Het bewoog sindsdien naar geologische normen zeer snel, tussen 10 en 15 centimeter per jaar, naar het noorden door de Thetys-oceaan.

Zo'n 50 miljoen jaar geleden had de snel bewegende Indische plaat de Thetys-oceaan zo goed als helemaal gesloten, en de zware oceaankorst, de bodem van de oceaan, schoof onder de lichtere continentale plaat van Azië in de aardmantel, onder de aardkorst.

Vervolgens botste de Indische plaat op de Euraziatische, eerst aan de noordwestkant waar een punt van India naar boven stak, later ook meer naar het oosten. Aangezien de beide platen lichtere, continentale platen waren, schoof er daarbij niet één plaat onder een andere in de aardmantel, maar gebeurden er een overschuiving en plooien. Daarbij worden lagen op de aardkorst over elkaar en naar boven geduwd en vervormd tot gebergten.

De Indische plaat beweegt zich nog steeds naar het noorden, nu nog zo'n centimeter per jaar, en de volgende 10 miljoen jaar zal de Indische plaat zo'n 1.500 kilometer verder in Azië dringen. Door die aanhoudende druk groeit de Himalaya nog zo'n 5 millimeter per jaar. 

Een groot deel van de druk wordt omgezet in verschuivingen langs de zuidkant van de Himalaya, en daardoor loopt die zone, waar ook Nepal ligt, het meeste kans op aardbevingen.

200 miljoen jaar geleden lag de Indische plaat nog net ten noorden van Antarctica.

De Indische plaat is dan naar het noorden beginnen bewegen.

Het schuiven en plooien van de platen veroorzaakt uiteraard spanningen in de bodem, en van tijd tot tijd ontladen die zich in aardbevingen.

Aardbevingen ontstaan wanneer lagen die normaal over elkaar schuiven, vast komen te zitten of vertragen door oneffenheden. De energie die de platen normaal over elkaar doet schuiven, bouwt zich dan op in de platen tot ze groot genoeg is om de oneffenheden te overwinnen, waarop de platen zich ineens en met een schok verplaatsen, een aardbeving.

De Himalaya gezien vanuit het ISS (Foto: Expedition 1, ISS, EOL, NASA).