Meer dan duizend nieuwe zeevissoorten ontdekt in de voorbije acht jaar

Bij die nieuw ontdekte vissoorten zijn 122 haaien en roggen, 131 grondels, 52 slakdolven en een nieuwe barracuda, die is aangetroffen in de Middellandse Zee.

Alleen al in 2014 werden er 1.451 nieuwe zeeorganismen, vissen en andere wezens, aan de WoRMS-lijst toegevoegd, gemiddeld vier per dag. "Merkwaardig genoeg", zegt WoRMS visspecialist Nicolas Bailly van het Hellenic Center for Marine Research (HCMR), "worden nog regelmatig relatief grote zeedieren nieuw ontdekt en beschreven."

Vorige maand nog ontdekte men aan de zuidkust van Australië een nieuwe soort zeepaardje, de robijnrode zeedraak, Phyllopteryx dewysea. Deze soort kon enkel door DNA-analyse van twee andere soorten worden onderscheiden.

Naast heel wat merkwaardige vissen, zijn in 2014 ook 2 nieuwe dolfijnen en 139 sponzen ontdekt. De twee nieuwe dolfijnsoorten zijn de Australische sousa of bultrugdolfijn (Sousa sahulensis) en een langsnuitrivierdolfijn uit Brazilië (Inia araguaiaensis), die strikt genomen geen zeedier is maar die als zeldzaam rivierzoogdier opgenomen is in WoRMS.

De nieuw ontdekte sponzen kunnen interessant zijn: uit eerder ontdekte sponzen werden verschillende waardevolle stoffen gehaald voor de bestrijding van kanker. Studies voorzien dan ook dat meer dan 200 antikankerstoffen uit nieuw zeeleven de klinische testen zullen doorstaan — wat geneesmiddelen met een geschatte waarde van minstens 420 miljard euro zal opleveren.

De in 2014 ontdekte Australische sousa of bultrugdolfijn (foto: Robert Pitman).

De Braziliaanse langsnuitrivierdolfijn Inia araguaiaensis (foto: Nicole Dutra).

Vorig jaar beschreven zeewetenschappers ook 12 nieuwe families en 141 nieuwe geslachten of genera, en mogelijk zelfs een nieuwe stam of phylum. Phylum, familie en genus of geslacht staan op de ladder met acht trappen van de systematische ordening van levende organismen hoger geklasseerd dan een soort of species.

Zo heeft een hond als soort Canis lupus en hoort hij tot het geslacht Canis, dat in de familie Canidae of hondachtigen zit. De hondachtigen behoren tot de orde Carnivora of roofdieren, die in de klasse Mammalia of zoogdieren zit, en die zit dan weer in de stam of phylum Chordata (Chordadieren, dieren met een elastische, weefselachtige streng die langs de gehele rug loopt). Boven de phyla staat alleen nog het Rijk, in het geval van een hond, Animalia of dieren.

Eén geslacht zeedieren (Dendrogramma, met twee verwante soorten, Dendrogramma enigmatica en Dengrogramma discoides) paste zelfs niet in een bestaand phylum — de hoogste onderverdeling van het dierenrijk. Verder onderzoek zal moeten aantonen of het hier om een volledig nieuwe vorm van dierlijk leven gaat.

Exemplaren van het raadselachtige nieuwe geslacht Dendrogramma, die gevonden werden op grote diepte op de zeebodem bij Tasmanië.  (foto: Jean Just, Reinhardt Møbjerg Kristensen, Jørgen Olesen).

In 2014 werden nog andere merkwaardige vondsten gedaan:

Areospora rohanae, een nieuw soort parasiet, die voor het eerst door Chileense visverwerkers ontdekt werd in koningskrabben. De bioloog die de soort beschreef, noemde deze kleine schimmel naar zijn dochter.

Keesingia gigas, een nieuw reuzenkwal — giftig en zonder tentakels — genoemd naar de bekende Australische bioloog John Keesing.

Litarachna lopezae, een soort mijt verzameld in de kustwateren van Puerto Rico en genoemd naar zangeres-actrice Jennifer Lopez, die uit hetzelfde gebied afkomstig is.

Mysidopsis zsilaveczi, een "sterrenkijkende" Zuid-Afrikaanse garnaal, zo genoemd vanwege de naar boven gerichte ogen.

Phoronis emigi, de eerste nieuw beschreven hoefijzerworm in 60 jaar, genoemd naar de bekende Franse zeewetenschapper Christian C. Emig.

Nitzschia bizertensis, een alg die wanneer hij bloeit een neurotoxine - een gif dat het zenuwstelsel aantast - vrij kan geven, met ASP (‘amnesic shellfish poisoning’) als gevolg.

Sierradiadema kristini, een nieuwe soort zee-egel geïdentificeerd op basis van een fossiel exemplaar.

Keesingia gigas, een nieuwe giftige reuzenkwal (foto: jatotte/MIRG Australia).

Litarachna lopezae, een nieuwe mijt die genoemd is naar Jennifer Lopez (foto: Harry Smit).

Mysidopsis zsilaveczi, een garnaal "die naar de sterren kijkt" (foto: Guido Zsilavecz).

De nieuw ontdekte soorten kwamen aan het licht bij een grondige doorlichting van een wereldwijde inventaris van zeewezens, WoRMS, World Register of Marine Species. Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) is gastheer voor WoRMS.

In WoRMS hebben meer dan 200 biologen zoveel mogelijk databanken samengevoegd om alle bestaande taxonomische kennis over het zeeleven samen te brengen. Zij kwamen uiteindelijk aan bijna 419.000 verschillende soortnamen. Na een kritische doorlichting bleken er daarvan niet minder dan 190.400 synoniemen te zijn van andere, oudere namen, waarbij het dus over hetzelfde dier ging.

Uiteindelijk hielden ze 228.450 zeewezens over. Daarvan zijn een overgrote meerderheid dieren, 195.000 of 86 procent, waaronder meer dan 1.800 zeesterren, 816 pijlinktvissen, 93 walvisachtigen en 8.900 schelpdieren. Daarnaast zijn er ook nog wieren en andere planten, bacteriën, virussen, schimmels en protisten, eencelligen met een celkern.

“Hoewel er nog enkele kleinere hiaten zijn, beschouwen we het register vandaag als min of meer volledig, toch voor wat de in de wetenschappelijke literatuur beschreven organismen betreft.” zegt WoRMS vicevoorzitter Jan Mees, tevens voorzitter van de European Marine Board en directeur van het VLIZ. “Het spreekt voor zich dat we het register ook blijven updaten met nieuw beschreven soorten, herzieningen van de taxonomie doorvoeren en over het hoofd geziene soorten toevoegen.” De WoRMS-database heeft ook een uitgebreide verzameling van foto's, zo'n 50.000, hyperlinks naar de originele taxonomische literatuur en heel wat bijkomende informatie.

Doctor Mees voegt daaraan toe dat er nog een geschatte 10.000 of meer nieuwe soorten in recipiënten in universiteiten en andere instituten wachten op beschrijving en dus erkenning.

Na een grondige analyse van alle databanken over marien leven, kroonden de WoRMS-experten de ruwe alikruik (Littorina saxatilis), een zeeslak die ironisch genoeg wel wat lijkt op de Hoorn des Overvloeds, tot koning van het aantal dubbelnamen. Niet minder dan 113 namen zijn er ooit op dit diertje gekleefd.

De taxonoom die een nieuwe soort vindt en voor het eerst beschrijft, mag die een naam geven. Voor Littorina saxatilis was dit de jonge vorser Giuseppe Olivi. Hij trof het diertje in 1792 aan in de baai van Venetië, gaf het een naam en beschreef het.

Daarna troffen ook andere taxonomen wereldwijd deze wijdverbreide soort aan en gaven die – zonder weet te hebben van de eerste beschrijving door Giuseppe Olivi – een andere Latijnse naam.

Wanneer een soort meerdere namen bezit, geeft WoRMS voorrang aan de oudste beschrijving, de synoniemen worden wel opgelijst om het onderzoek te vergemakkelijken.

De ruwe alikruik, die niet minder dan 113 verschillende wetenschappelijke namen heeft.

De taxonomische beschrijving van soorten is een traag en nauwgezet proces dat momenteel door DNA-identificatie en andere technologieën in een stroomversnelling is geraakt.

De uitdaging is ook niet min: onderzoekers van de Census of Marine Life schatten dat er nog tussen de 500.000 en 2 miljoen mariene soorten niet ontdekt en beschreven zijn. Zelfs aan de huidige snelheid (4 per dag) waarmee soorten ontdekt en geregistreerd worden, zal de beschrijving van alle levensvormen in zee nog minstens 360 jaar in beslag nemen.

“Het dwingt ons tot nederigheid te zien dat we mogelijk nog maar een goeie tien procent van alle levensvormen in de oceaan en wereldzeeën hebben ontdekt” zegt doctor Mees, die onderstreept dat de opmerkelijke snelheid waarmee nieuw leven wordt ontdekt, niet betekent dat het goed gaat met het zeeleven.

“Helaas vrezen we dat veel soorten vrijwel zeker al verdwenen zullen zijn – door veranderende omstandigheden op zee, bijvoorbeeld door opwarming, vervuiling en verzuring - nog voor we een kans hebben gekregen om ze te ontdekken.”

De meeste nieuwe visbeschrijvingen komen voort uit recente ontdekkingen, studies van museumcollecties en het herbekijken van soorten met een zeer grote verspreiding. Zo zijn nogal wat beschrijvingen van nieuwe zeevissoorten het gevolg van het herbekijken van soorten die zowel in de Rode Zee als de Indische Oceaan voorkomen en waarvan nu blijkt dat het om aparte populaties van gescheiden soorten gaat.

Zo’n 30 procent van alle nieuwe vissoorten is afkomstig van koraalriffen, nog eens 30 procent uit de diepzee. Heel weinig nieuws viel er te rapen in de bovenste 200 meter van de onmetelijke watervolumes van de grote oceaanbekkens.

Chlamydoselachus africana, een luguber uitziende franjehaai  uit de Afrikaanse wateren, die enkel op basis van DNA-onderzoek kan onderscheiden worden van de meer algemene Chlamydoselachus anguineus.