Eerste test voor het opsporen van eierstokkanker

Eierstokkanker is vaak moeilijk op te sporen omdat de symptomen, zoals een opgezwollen en pijnlijke buik, ook aan andere, veel voorkomende ziektes kunnen toegeschreven worden.

Toch is het de meest agressieve gynaecologische kanker, en slechts 40 procent van de patiënten is nog in leven vijf jaar na de diagnose. Daarbij is het van groot belang om de kanker in een vroeg stadium op te sporen: als dat het geval is, leven 90 procent van de patiënten na vijf jaar nog, wordt de kanker pas in een later stadium ontdekt, dan daalt dat percentage tot 22 procent.

Een andere belangrijke factor voor de overlevingskans, is het feit dat een operatie uitgevoerd wordt door een specialist. Nu worden vrouwen vaak geopereerd door een niet-gespecialiseerde chirurg omdat de kanker pas aan het licht komt tijdens een operatie.

Tot nog toe bestond er geen test voor het opsporen van eierstokkanker, en patiënten moesten dus erop vertrouwen dat ze op tijd een dokter raadpleegden en de juiste diagnose kregen. Bovendien maken de huidige opsporingsmethoden, onder meer een echoscopie, enkel een onderscheid tussen goed- en kwaadaardige tumoren, maar kunnen ze niet vaststellen om welk soort kwaadaardige tumor het gaat.

De nieuwe test, die ADNEX genoemd wordt, is ontwikkeld door professor Ben Van Calster van de KU Leuven, in samenwerking met de International Ovarian Tumour Analysis en het Imperial College London. De onderzoekers baseerden zich voor het ontwikkelen van de test op gegevens van 3.500 patiënten met een tumor van de eierstok, die verzameld werden in tien Europese landen tussen 1999 en 2007. De test werd daarna uitgetest bij 2.400 patiënten tussen 2009 en 2012.

De ADNEX-test maakt gebruik van een combinatie van patiëntengegevens, resultaten van een bloedtest met een tumormerker, en echografieën. Daarmee kan niet enkel het onderscheid gemaakt worden tussen goed- en kwaadaardige gezwellen, maar het laat ook toe de kwaadaardige gezwellen in te delen in vier verschillende types: borderline kwaadaardig, kanker in een vroeg stadium, gevorderde kanker en secundaire metastase, een uitzaaiing van een andere kanker naar de eierstokken.

Die juiste identificatie van het type tumor is van groot belang voor de succesvolle behandeling en de overlevingskansen van de patiënte. Tot nu was dat moeilijk, waardoor zoals gezegd veel vrouwen niet bij de juiste specialist terecht kwamen. Anderzijds ondergingen een aantal vrouwen nu een zwaardere operatie dan strikt noodzakelijk, want een goedaardige tumor moet dikwijls niet eens behandeld worden, en vooral bij jonge vrouwen ligt bijvoorbeeld het wegnemen van een eierstok heel gevoelig.

De Leuvense onderzoekers noemen de test dan ook een echte doorbraak voor een betere diagnose en behandeling van eierstoktumoren. De bevindingen van het team zijn gepubliceerd in het British Medical Journal.

De Britse instelling Ovarian Cancer Action zei dat de test nuttig kan zijn. "Alles wat een diagnose van eierstokkanker makkelijker, vroeger en sneller laat gebeuren, zoals deze bloedtest met een tumormerker, alles wat vrouwen sneller een op maat gesneden behandeling bezorgt, is erg nodig", zei de voorzitster Katherine Taylor aan de BBC-website. "Bewustwording van deze ziekte bij vrouwen en huisartsen is de sleutel", voegde ze eraan toe. "Eierstokkanker is de meest dodelijke gynaecologische ziekte in het Verenigd Koninkrijk, met meer dan 7.000 diagnoses elk jaar."