Eeuwenoud mysterie over verdwenen Perzisch leger ontrafeld

Welk lot is het leger van de Perzische koning Cambyses te beurt gevallen toen het omstreeks 524 de Egyptische woestijn introk en vervolgens in rook opging? Die vraag houdt egyptologen sinds eeuwen bezig. Want hoe kan een krijgsmacht van 50.000 soldaten spoorloos verdwijnen?

Een zandstorm, meende de Griekse historicus Herodotos een eeuw later. Die zou het leger integraal hebben opgeslokt. Tot vandaag geloven professionele en amateurarcheologen dan ook dat ergens in de woestijn een volledig leger ligt begraven. Behalve egyptoloog Olaf Kaper van de universiteit van Leiden. Hij zocht en vond een verklaring voor het eeuwenoude mysterie.

Kaper argumenteert dat het leger van Cambyses niet is verdwenen, maar gewoon is verslagen. "Uit mijn onderzoek is gebleken dat het leger niet zomaar een tocht door de woestijn maakte, maar wel op weg was naar Dachla. Dat is een oase waar de troepen van de Egyptische rebellenleider Petoebastis III zich hadden verschanst."

"Petoebastis III slaagde erin het leger van Cambyses in een hinderlaag te lokken en te verslaan. Daarna wist hij een groot deel van Egypte te veroveren. In de hoofdstad Memphis liet hij zich tot farao kronen."

Dat deze versie van de feiten nooit de geschiedschrijving heeft gehaald, zou te wijten zijn aan Cambyses' nazaat koning Darius I. Twee jaar later hakte die op zijn beurt de krijgsmacht van Petoebastis III in de pan en nam de leiding over Egypte opnieuw in handen.

Omdat het beschamende verlies van zijn voorganger niet in dit heldhaftige plaatje paste, zou hij de "verdwijning" van Cambyses aan de natuurelementen hebben toegeschreven. Enkele tientallen jaren later baseerde Herodotos zich op deze kroniek om tot het verhaal van de zandstorm te komen.

Kaper trekt zijn conclusies op basis van opgravingen die hij al tien jaar in de oase van Dachla uitvoert. Begin dit jaar slaagde hij erin de volledige titulatuur van Petoebastis III op oude tempelblokken te ontcijferen.

"Die blokken geven aan dat Dachla aan het begin van de Perzische periode een machtsbasis moet zijn geweest. Samen met het verhaal van Herodotus hebben we de geschiedenis kunnen reconstrueren."