Katten en honden zien ultraviolet

Katten en honden zien, in tegenstelling met mensen, ultraviolet. Dat blijkt uit een nieuwe Britse studie. Het feit dat ze daardoor dingen kunnen zien die wij niet kunnen waarnemen, kan mogelijk sommige vreemde gedragingen van onze huisdieren verklaren.

Licht bestaat uit een spectrum van kleuren en zichtbaar licht, voor mensen zichtbaar, loopt van rood tot violet. Voorbij het violet liggen de ultraviolette golflengten, en het is bekend dat veel dieren, zoals sommige insecten, vogels, vissen, amfibieën, reptielen en een handvol zoogdieren, ultraviolet kunnen zien. Bij de zoogdieren was het geweten dat sommige muizen, ratten, mollen, buideldieren en vleermuizen ultraviolet kunnen zien.

De lens van het menselijk oog blokkeert ultraviolet licht, maar bij dieren met lenzen die UV doorlaten, bereikt het ultraviolet licht het netvlies, dat het licht omzet in zenuwsignalen die naar de hersenen gaan waar het visuele systeem hen waarneemt.

Zelfs bij dieren waarvan het netvlies niet erg gevoelig is voor ultraviolet licht, wordt een deel van het UV-licht geabsorbeerd. (Het is zelfs zo dat mensen bij wie de lens verwijderd is, bijvoorbeeld bij een operatie voor grauwe staar, zeggen dat ze ultraviolet kunnen zien als ze geen lens ingeplant hebben gekregen die ultraviolet blokkeert.)

Voor de Britse studie, die verschenen is in de Proceedings of the Royal Society B, verzamelden de onderzoekers een ruime keuze aan ogen van zoogdieren, van egels over rode panda's tot makaken, van dierentuinen, dierenartsen, slachthuizen en laboratoria. De onderzoekers maten hoeveel licht er door de lens van elk oog kon en het netvlies bereikte.

Daarbij bleek dat veel van de zoogdieren, zoals egels, fretten, okapi's en ook honden en katten, lenzen hebben die ultraviolet licht doorlaten, wat doet veronderstellen dat ze ultraviolet kunnen zien.

RUSSELL KIGHTLEY/SCIENCE PHOTO LIBRARY

Welk nut?

Dat roept de vraag op, wat het nut is van ultraviolet zicht? "Die vraag wordt enkel gesteld omdat mensen het niet kunnen zien", zei bioloog Ron Douglas van City University in Londen en de leider van het onderzoek aan LiveScience. Douglas voerde het onderzoek uit samen met Glen Jeffery van het University College in Londen.

Bovendien is het duidelijk dat ultraviolet zicht bepaalde voordelen biedt. Bijen en andere insecten gebruiken het om kleuren en patronen te zien op planten, die hen naar nectar kunnen leiden, knaagdieren gebruiken het om urinesporen te volgen, en rendieren gebruiken het mogelijk om ijsberen te zien, die in gewoon licht opgaan in de sneeuw.

Een betere vraag, zegt Douglas, is waarom het menselijk oog ultraviolet licht blokkeert. Een mogelijkheid is dat ultraviolet licht het netvlies beschadigt, net zoals het de huid beschadigt na verloop van tijd. Maar veel lang levende dieren die actief zijn gedurende de dag, zoals rendieren, hebben ultraviolet zicht en "hun ogen vallen niet uit elkaar", volgens Douglas.

Een betere verklaring waarom het menselijk oog UV lokkeert, is om scherper te zien. Skiërs dragen gele brillen die UV blokkeren, om scherper te zien in het felle licht op de sneeuw. De onderzoekers keken naar de dieren die het meeste ultraviolet licht blokkeren, en stelden vast dat net die dieren het zicht hebben met de hoogste resolutie, dat ze met andere woorden het scherpst kunnen zien.

Mensen zijn goed in het zien van details, omdat ze veel kleurgevoelige cellen hebben, de kegeltjes, in hun netvlies, die beelden van een hoge kwaliteit geven, zelfs met weinig licht; Nachtdieren daarentegen hebben ogen die zo veel mogelijk licht binnen laten, en ook ultraviolet licht, zelfs als dat geen duidelijk doel heeft.

Het besef dat een bepaald dier ultraviolet zicht heeft, kan een beter begrip opleveren van waarom ze zich gedragen zoals ze dat doen. Mogelijk reageren ze op iets dat zij wel kunnen zien, en wij niet. Al blijft het ook mogelijk dat uw kat zich vreemd gedraagt, omdat ze een beetje gek is, natuurlijk.

Het verschil tussen gewoon zicht (bovenaan) en met ultraviolet (onderaan). (Foto: Nikolay Lamm)

Meest gelezen