Oud geheimschrift van Vikingen ontcijferd: tekst zegt "kus me"

Nordby vond de oplossing voor het geheimschrift toen hij een stok uit de 13e eeuw bestudeerde waarop de namen van twee mannen, Sigurd en Lavrans, stonden in zowel het gewone runenschrift als in de jotunvillur-code. Die code is slechts bekend van negen inscripties uit verschillende delen van Scandinavië, en ze was nog nooit ontcijferd.

"Wat de oplossing bracht voor me, was die twee namen te vinden, met achter elke naam een combinatie van runen die totaal betekenisloos was", zo zei Nordby. Hij ontdekte dat in jotunvillur het teken voor de rune vervangen werd door het teken voor de laatste klank in de naam van de rune. Zo kan de rune "m", die maor heet, geschreven worden met de rune voor "r", en de rune voor "k", die "kaun" uitgesproken wordt, met de rune "n".

"Ik dacht 'wow', dit is het systeem, dit is de oplossing, nu kunnen we deze tekst lezen", zei Noridby. Maar de code bleek erg verwarrend, omdat veel runen op dezelfde klank eindigen, "dus je moet beslissen welke je gaat kiezen. Persoonlijk denk ik dat jotunvillur een idiote code is, omdat wie het ook ontworpen heeft, een systeem gekozen heeft dat erg moeilijk te interpreteren is."

Jonas Nordby, die aan een doctoraat werkt over codes in het runenschrift, heeft meer dan 80 gecodeerde runen-inschriften ontcijferd en het blijkt dat geheimschrift vaak gebruikt werden om eerder frivole, korte boodschappen op te schrijven, het equivalent van onze sms'jes.

"Veel mensen denken dat de Vikingen cryptografie gebruikten om geheime boodschappen verborgen te houden. Maar ik denk dat de codes gebruikt werden om grapjes te maken en de runen te leren kennen, eerder dan om te communiceren", zo zei hij. Blijkbaar was het amusement voor de Vikingen, zoals blijkt uit het feit dat een aantal vertaalde inscripties speelse schimpscheuten bevatten aan het adres van diegene die de boodschap ontcijfert. Eén gecodeerde boodschap, die op een stuk been geschreven is dat gevonden is in Sigtuna in Zweden, betekent gewoon "kus me".

Het runenschrift werd gebruikt in Noord-Europa en ook in Engeland tot rond het jaar 1000.In Scandinavië bleef het in gebruik tot de 15e eeuw, en er was duidelijk enig prestige verbonden aan het gebruik ervan. Zo staat er in een inscriptie op de Orkney-eilanden: "Deze runen werden gekerfd door de meest geletterde man op het gebied van runen ten westen van de zee".

Runenschrift uit de Orkneys.