"Molenbeek wil licht en hoop uitdragen"

Rooman woont al 30 jaar in de veelbesproken Brusselse gemeente. Van 1986-2009 was hij er directeur van het gemeenschapscentrum De Vaartkapoen. In een gesprek met deredactie.be zegt hij dat hij zich stoort aan de stigmatisering van de inwoners, maar benadrukt hij ook dat hij weigert om in pessimisme en cynisme te vervallen.

Hoe hebt u de gebeurtenissen van de afgelopen dagen in uw gemeente ervaren?

Ik dacht dat we alles gehad hadden. Ik woon er 30 jaar en ik heb alle discours zien passeren: nood aan preventie, repressie, enzovoort. Het is ronduit verschrikkelijk wat er in Parijs gebeurd is. En mijn eerste gedachte was: "Wat zijn ze (de inlichtingendiensten, nvdr) nu weer aan het prutsen geweest dat ze dit niet opgemerkt hebben?"

Was u verbaasd toen al snel bleek dat er een link met Sint-Jans-Molenbeek was?

Voor mij ligt er geen grens tussen Parijs en Brussel. Je bent er heel snel. Mij verwondert dit niet, het zijn internationale netwerken, maar daarom vind ik het ook zo pijnlijk dat iedereen op Molenbeek focust, er zat ook een jongen uit Neder-over-Heembeek bij en voor hetzelfde geld was er ook iemand uit Vilvoorde bij geweest.

Gisteren stonden er hier 7 cameraploegen voor een café dat al twee weken gesloten is. Mensen stonden voor de gevel selfies te maken. Dat is heel kwetsend voor de bevolking. Molenbekenaars leven bijna in een dierentuin. Ze leven heel erg mee met de slachtoffers van de aanslagen, maar ze zijn de stigmatisering zo beu, ze willen dat het stopt. Zelf had ik vanochtend bij mij thuis een afspraak met iemand uit Leuven, ik ben uiteindelijk zelf naar Leuven gereden omdat die persoon niet durfde te komen. De angst zit er diep in bij mensen die Molenbeek niet kennen. En positieve berichten of het mooie werk dat in het socioculturele veld geleverd wordt, halen zelden of nooit het nieuws.

Hoe is het zo ver kunnen komen?

Het is een heel complexe situatie. Ik heb gisteren de "Panorama" uit 1987 herbekeken. Ik werkte toen net 1 jaar in de Vk. Er zijn sindsdien veel stedelijke ingrepen (betere bestrating, verlichting,...) geweest, maar er is weinig geïnvesteerd in sociale netwerken, in vorming, in werk. En er zijn zelfs nog diensten afgebouwd, onder meer de eerstelijnswerking van de Foyer (vereniging die zich bezighoudt met diversiteit, interculturaliteit en integratie van allochtone bevolkingsgroepen, nvdr). Dat is heel erg.

En wat er nu gebeurt, wordt vaak nodeloos spectaculair gemaakt. Die Robocoptoestanden (de manier waarop de politie gisteren optrad, nvdr) hebben voor mij een hoog cinemagehalte. Als de politie de voorbije jaren gewoon zijn werk gedaan had, dan was dit niet gebeurd.

Wat moet er nu volgens u gebeuren?

De oplossing ligt zeker niet in de oorlogsretoriek die president Hollande hanteert. Dat leidt nergens toe, dat hebben we al gezien in Libië, Irak en Syrië. Zeker niet als er tegelijkertijd ter plekke geen inspanningen gedaan worden om de oorlogsescalatie te stoppen.

Sint-Jans-Molenbeek zelf mag nu zeker niet verengd worden tot dit ene aspect. Het gaat hier om 5 à 6 mensen op een bevolking van bijna 100.000. Molenbeek is de afgelopen 30 jaar in de steek gelaten, er zijn wel een paar inspanningen gedaan, maar er is veel te weinig geïnvesteerd in sociale netwerken en vorming.

Ik heb geen glazen bol, maar ik denk dat het nog niet gedaan is. De gronden voor radicalisering zijn niet weg en dat heeft veel met de wahabistische en salafistische strekkingen binnen de islam te maken. Anders zouden die jongens zich niet opblazen. Er zit dus zeker een religieuze dimensie aan. Er zijn intussen gelukkig ook imams met een ander, gematigder discours. Maar tegelijkertijd bakt het establishment in ons land wel zoete broodjes moet Saudi-Arabië en zetten ze zich niet af tegen de Turkse president Erdogan.

Maar moslims in het algemeen mogen niet gestigmatiseerd worden. Zij worden nu enorm geviseerd en het zal voor hen in de toekomst nog moeilijker worden om kansen te krijgen, om werk te vinden.

Er is veel werk aan de winkel. En het zal een werk van lange adem zijn, in de diepte, waarbij veel openheid nodig is. Maar ik zal nooit pessimistisch worden, ik geloof in het goede van de mens, dat geeft me perspectief. Ik wil niet in cynisme vervallen.

Denkt u dat de bijeenkomst van vanavond een impact kan hebben?

Het is niet de eerste keer dat de gemeenschap reageert nadat Sint-Jans-Molenbeek op een negatieve, stigmatiserende manier in het nieuws komt. Elke keer wordt er solidair gereageerd, in alle diversiteit, en dat is positief, al voel je nu wel dat de vermoeidheid optreedt. Maar toch willen de inwoners straks opnieuw een positieve boodschap, een boodschap van licht en hoop, uitdragen.

De inwoners van Sint-Jans-Molenbeek en sympathisanten komen vanavond om 17 uur samen op het Gemeenteplein en zullen er kaarsen aansteken ter ere van de slachtoffers van terrorisme en politiek geweld, in Parijs en in de hele wereld. Op de Facebookpagina van het evenement hebben meer dan 2.500 mensen aangegeven dat ze aanwezig zullen zijn.

"We tonen dat we een warme gemeente zijn en dat we niet toegeven aan het angstklimaat dat gecreëerd wordt", klinkt het. "Tientallen Molenbeekse jeugd-, welzijns- en (socio-)culturele organisaties en actieve burgers engageren zich om samen hun schouders te zetten en inhoudelijke ambities en acties te formuleren, maar ook wantoestanden aan te kaarten en op te roepen om op hoger niveau te investeren in Molenbeek, te geloven in deze stad en onze jongeren en de problemen ook bij de basis aan te pakken en niet enkel de uitwassen op te kuisen."