De man van 1 miljoen stemmen is niet meer

Leonard Clemence Tindemans wordt geboren in 1922. Tijdens de oorlogsjaren studeert hij handelswetenschappen. Later komen daar nog economie en politieke en sociale wetenschappen bij.

Tindemans schopt het tot professor Economie en Sociaal Recht aan de KU Leuven. Hij is ook doctor honoris causa van de City University van Londen, de Heriot-Watt University van Edinburgh en de Universiteit van Georgetown.

In 1961 komt hij in de Kamer als opvolger voor de overleden Frans  Van Cauwelaert. Enkele jaren later wordt hij ook burgemeester van de Antwerpse gemeente Edegem.

Als naaste medewerker van de CVP-kopstukken Théo Lefèvre, Paul Vanden Boeynants en Robert Houben wordt Tindemans betrokken bij de politieke besluitvorming en bij de communautaire problemen. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat hij in 1968 minister van Communautaire Betrekkingen wordt in de regering van vader Eyskens (1968-1972). In die functie ligt hij mee aan de basis van de oprichting van gewesten en gemeenschappen. 

Daarna gaat het langzaam hogerop met zijn politieke carrière. Hij wordt minister van Landbouw en Middenstand in de regering-Eyskens VI (1972-73), en vicepremier en minister van Begroting in de regering-Leburton (1973-1974).

De politieke ster van Leo Tindemans rijst nu snel. In 1974 komt hij aan het hoofd van een minderheidsregering van christendemocraten en liberalen, later aangevuld met het radicale Rassemblement Wallon.  

Maar in de jaren 70 maakt België een woelige periode mee door de economische en de communautaire twisten over de toekomst van het land. In 1977 valt de regering en na vervroegde verkiezingen brengt Tindemans een regering van christendemocraten, socialisten, Volksunie en FDF op de been. Het is de eerste keer dat de twee regionalistische partijen regeringsverantwoordelijkheid dragen.

Na lang onderhandelen sluiten de meerderheidspartijen het Egmontpact, dat de Belgische staat grondig moet hervormen. Voormalige politieke opponenten zoals Wilfried Martens (CVP), André Cools (PSB) en Hugo Schiltz (VU) slagen erin hun tegenstellingen te overstijgen en een compromis te sluiten over de staatshervorming.

Niet iedereen aan Vlaamse kant is daar echter gelukkig mee. Met name het inschrijvingsrecht voor Franstaligen uit de rand in Brussel als pasmunt voor de splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde ligt moeilijk bij de extreme Vlaams-nationalisten en een deel van de achterban van de CVP.

Ook de Raad van State heeft enkele kritische bedenkingen bij het Egmontpact, maar de Franstalige partijvoorzitters willen het akkoord erdoor drukken. Dat is buiten de premier gerekend, die totaal onverwacht en met veel pathos het ontslag van zijn regering aankondigt. "Voor mij is de grondwet geen vodje papier. Ik ga weg van deze tribune. Ik ga naar de koning en bied het ontslag van de regering aan",  briest Tindemans vanop het spreekgestoelte in de Kamer. Hij zou daarna nooit meer een eersteplansrol op de Belgische politieke scène spelen.

Mede door zijn moeilijke verhouding met Wilfried Martens ziet Leo Tindemans zich genoodzaakt andere horizonten te gaan verkennen. Bij de Europese verkiezingen van 1979 haalt hij 983.600 voorkeurstemmen, een absoluut record. Hij mag het dan misschien wel wat hebben verkorven in de Belgische politiek, bij de Vlaamse kiezer bereikt zijn populariteit ongekende hoogtes. Tindemans is de onbetwiste "Mister Europe".

De oud-premier volgt Wilfried Martens op als voorzitter van de CVP en legt zich toe op zijn mandaat als Europees parlementslid. Tussen 1981 en 1989 mag hij België vertegenwoordigen op de internationale scène: hij is dan minister van Buitenlandse Zaken in enkele regeringen van Martens. Intussen is hij ook nog altijd voorzitter van de Europese Volkspartij (EVP), die de Europese christendemocratische partijen overkoepelt.

In 1989 zegt hij de nationale politiek definitief vaarwel en keert hij terug naar het Europees Parlement. In 1985 geeft hij de voorzittershamer van de EVP door en in 1999 verlaat hij de actieve politiek.

In 2002 publiceert Leo Tindemans zijn memoires. Hij is dan 80 jaar oud. Uit "Gedreven door een overtuiging" moet blijken dat Tindemans eigenlijk niet goed opgewassen was tegen de hardheid in de Belgische politiek, maar ook dat hij niet de "loodgieterscapaciteiten" van een Jean-Luc Dehaene had.

"Politiek is voor mij geen loopbaan, geen beroep, en al evenmin een vrijetijdsbesteding. Politiek is mijn leven. Ik doe het vanuit mijn diepste overtuiging", zei Tindemans ooit tegen het weekblad Humo.

In 2009 publiceert de minister van staat "Een politiek testament": ruim 550 bladzijden dagboeknotities uit de periode dat hij minister van Buitenlandse Zaken was. De Belgische politiek komt er niet altijd even mooi uit, met onder meer weergaves van scheldpartijen tussen diverse regeringsleden.

Tindemans profileert zich als het prototype van de "elder statesman" die boven de politieke mêlee staat. De dramatiek van de premier van 1978 is dan ook al een hele tijd geleden.