Na de "vadermoord" van Van Grieken: heeft Vlaams Belang zijn nieuwe gelaat getoond?

Vandaag besliste het partijbestuur van Vlaams Belang om Filip Dewinter terecht te wijzen en Anke Van dermeersch uit het partijbestuur te zetten wegens het Gouden Dageraadincident van vorige week.

Voor VRT-Wetstraatjournalist Ivan De Vadder komt dit niet als een verrassing: "Partijvoorzitter Tom Van Grieken had al aangegeven dat hij niet achter de stijl van Filip Dewinter staat, maar die laatste is natuurlijk een goudhaantje en een stemmentrekker. Het is moeilijk om hem opzij te zetten zolang hij geen fouten maakt. En dat is nu wel gebeurd." De Vadder ziet dit dan ook niet als dé radicale koerswijzinging, maar iets dat al langer sluimert. "De benoeming van Tom Van Grieken betekende eigenlijk al dat er een nieuwe koers gevaren wordt. Maar soms is er in de politiek een symbool nodig om te tonen dat het menens is. Het gemakkelijkste symbool om dan uit te dragen is die van de vader- of eigenlijk broerdermoord."

Ook politicoloog Dave Sinardet neemt het woord vadermoord in de mond en ziet gelijkenissen met het Front National waarin Marine Le Pen haar vader aan de kant schoof. "Tom Van Grieken kan beschouwd worden als de politieke zoon van Dewinter, dus hoewel er ook verschillen zijn, lijkt het wel op het begin van de vete die in het Front National heerste. Daar ging het ook over de vraag hoe radicaal de partij moest zijn. Het is niet de eerste poging van Vlaams Belang om de harde kant eraf te vijlen. Dat is ook de lijn die Van Grieken wil uitdragen en Dewinter is hierin een stoorzender."

Volgens De Vadder was deze beslissing van Van Grieken de enige gok die hij kon doen. "Anders blijf je altijd trouw aan de oude gezichten." Een stelling waar ook Sinardet zich in kan vinden: "Dewinter blijft natuurlijk het boegbeeld van de partij. Misschien is Tom Van Grieken daar ook gefrustreerd over. Hij is nu al twee jaar voorzitter, maar toch krijgt Dewinter nog steeds het meeste airplay. Met deze beslissing wil Van Grieken zijn autoriteit laten gelden. Duidelijk is dat hij het partijbestuur achter zich heeft."

Politicoloog Carl Devos vraagt zich af of Van Grieken eigenlijk een andere keuze had. "De partij mikt op de gunstige wind en wil meesurfen op het succes van pakweg Marine Le Pen, Geert Wilders of Donald Trump. Dan mag je als partij natuurlijk niet in het extreemrechtse vakje terechtkomen. Als ze zich niet distantiëren, zullen ze niet kunnen meesurfen op dat succes."

Wat voor Ivan De Vadder vaststaat, is dat de machtsverhoudingen binnen de partij verschoven zijn. "Filip Dewinter moet nu via zijn partij passeren als hij buitenlandse politieke contacten wil hebben. Wanneer hij dat overtreedt, moet Van Grieken als partijvoorzitter nog harder ingrijpen. Eigenlijk is het een opbod, dat al even bezig is, want Van Grieken had Dewinter al gewaarschuwd dat hij beter niet naar Griekenland zou gaan. Veel zal nu afhangen van hoe Dewinter reageert: gaat hij akkoord? Of overtreedt hij de beslissing? Dat is the million dollar question, zoals ze zeggen."

Devos denkt dan weer dat de machtsverhoudingen nog altijd dezelfde zijn en dat Dewinter ongenaakbaar is."Vlaams Belang is en blijft de partij van Filip Dewinter. Tom Van Grieken is nog maar een aantal jaren in beeld, Dewinter staat sinds 1991 op de voorste rij. Hij is het stemmenkanon, hij is de echte chef." Volgens Devos is dit dan ook een signaal "met de handrem erop". "Het is vooral Anke Van dermeersch die getroffen is, de anderen krijgen maar een spreekwoordelijke tik op de vingers. Als Tom Van Grieken echt een krachtig signaal wilde uitsturen, kan hij dan niet verder gaan? Nu is het mossel noch vis: het is een stevige terechtwijzing, maar ook niet meer dan dat."

De hamvraag is volgens De Vadder of Vlaams Belang een wezenlijk andere partij wordt. "De grote vraag is of de partij echt van koers zal veranderen?"

Sinardet vraagt zich af hoe het zal aflopen. "De bedoeling is nog altijd dat Filip Dewinter in 2018 lijsttrekker in Antwerpen wordt. Maar wat als het conflict escaleert? Voorzitters komen en gaan, maar Filip Dewinter bleef zijn stempel drukken. Die status wordt nu in vraag gesteld en ik kan mij inbeelden dat hij dat niet zomaar pikt. Sluiten ze met een goed gesprek opnieuw de rangen? Of eindigt het toch zoals de affaire Le Pen?"