N-VA-consensus over noodtoestand: "Eerst handelen, dan controleren"

De partijraad van de N-VA heeft een nota goedgekeurd over hoe ze een eventuele noodtoestand wil invoeren in ons land. De gerechtelijke controle wordt daarbij opgeschoven, pas na huiszoekingen en preventieve arrestaties. Daarnaast wordt ook de rol van de burgemeesters en de bestuurlijke macht versterkt.
Jasper Jacobs

In tijden van terreuraanslagen of andere uitzonderlijke omstandigheden heeft ons land een noodtoestand nodig, vindt de N-VA. In de zomervakantie werd nog openlijk gediscussieerd over hoe zo'n noodtoestand eruit zou moeten zien.

"Het is een bijzondere zomer geweest met toch zeer zware aanslagen. Dat wekt grote emoties los. Het denkproces dat in de partij op gang was gekomen, is dan naar buiten gebracht door individuen die al iets hebben gelost. En soms was dat er boenk op en soms was dat er een beetje naast", kijkt voorzitter Bart De Wever terug.

Nu is er een consensus bereikt. De nota daarover is vanmorgen goedgekeurd op het partijbestuur en vanmiddag door de partijraad. In die nota is onder meer sprake van het opschuiven van de gerechtelijke controle. "Dat bestaat ook in andere landen. Het is niet dat de gerechtelijke controle wordt opgeheven, maar als de noodtoestand van kracht zou zijn, zoals bijvoorbeeld nu in Frankrijk, dan verschuift de gerechtelijke controle naar achteraf", zei De Wever bij aanvang van het partijbestuur.

Concrete voorstellen

Concreet betekent dat dat er eerst huiszoekingen kunnen plaatsvinden of mensen preventief gearresteerd zouden kunnen worden, en een rechter pas achteraf daarover zou oordelen. "Dat is een context waar je eerst moet handelen en daarna moet controleren."

De nota gaat volgens De Wever ook over gespecialiseerde rechtbanken en raadkamers "om onbegrijpelijke gerechtelijke beslissingen te vermijden", het versterken van de rol van de burgemeesters en lokale politie in het opvolgen van geradicaliseerden, het gebruik van bijzondere inlichtingenmethodes vergemakkelijken en het verruimen van de bestuurlijke macht ten opzichte van de gerechtelijke.

Bij een ernstige bedreiging van de openbare orde en publieke veiligheid kan de Nationale Veiligheidsraad bij dreigingsniveau 4 de noodtoestand uitroepen. Die beslissing moet binnen de vijf dagen bekrachtigd worden door het parlement en geldt voor drie maanden. Tijdens die noodtoestand kunnen de bestuurlijke overheden bijeenkomsten verhinderen, huisarrest opleggen en propaganda verbieden. Preventieve detentie zou mogelijk zijn bij een ernstige bedreiging van de openbare veiligheid, met toetsing door de rechter nadien.

Deze namiddag werd de volledige nota online geplaatst. U kunt hem hier bekijken.

Zullen coalitiepartners volgen?

Nu het partijbestuur de nota heeft aanvaard, kan de N-VA ermee naar de regeringstafel. Daar wacht ongetwijfeld nog een boeiende discussie. Zo liet Open VLD-Kamerfractieleider Patrick Dewael verstaan dat hij geen mensen preventief wil vastzetten. Burgemeesters meer inspraak geven, daar is hij wel voor, net zoals meer overleg tussen burgemeesters en het parket.

Premier Charles Michel (MR) waarschuwde eerder ook al voor een Belgisch Guantánamo. "Voor mij is het altijd nodig dat - bijvoorbeeld bij een telefoontap - een magistraat betrokken wordt. Dat is voor mij een cruciaal punt", zei hij anderhalve week geleden.

Bij minister van Justitie Koen Geens (CD&V) klonk het destijds als volgt: "In landen waar zo'n noodtoestand bestaat, stelt men vast dat het wel leuk lijkt op het moment zelf om bijvoorbeeld mensen zonder vorm van proces in de gevangenis te zetten, maar men daarna ontdekt dat men onschuldigen heeft opgesloten."

De N-VA-ministers zullen dus nog enige overtuigingskracht nodig hebben om hun coalitiepartners over de streep te trekken. Open VLD en CD&V wachten nu op de definitieve tekst van de N-VA om te reageren. In een tweet maakte Open VLD vandaag wel nog eens duidelijk waar het voor staat: "Geen noodtoestand die de grondwet buiten spel zet en enkel maatregelen binnen de grenzen van de rechtsstaat."

Meest gelezen