Onderwijshervorming: scholen mogen de schotten behouden

De aangekondigde "brede eerste graad" wordt een verkennende graad. "Het is een scharniergraad: we willen de leerlingen kansen geven om sterker te worden, zich te verdiepen en te verkennen", zegt Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V). De klemtoon ligt wel op algemene vorming, met 27 lesuren algemene vakken in het eerste jaar en 25 in het tweede middelbaar.

In het eerste middelbaar komen bij de algemene vorming 5 keuze-uren bij waarbij leerlingen zullen kunnen kiezen om een vak bij te spijkeren, om dieper te gaan of om nieuwe vakken te verkennen. In het tweede jaar wordt dat keuzegedeelte 7 uur: leerlingen zullen hier al duidelijk een basisoptie kunnen en moeten kiezen van 5 uur, plus dan nog eens 2 uur verdieping of remediëring.

"Scholen behouden grote autonomie om die basisopties in te vullen, benadrukte minister Crevits. "De pedagogische vrijheid en de vrijheid van onderwijs staan dus niet onder druk."

Er komt voor de leerlingen in de eerste graad ook een niveau basisgeletterdheid, naast de bestaande eindtermen. "Dat zijn de minimale competenties die elke leerling moet halen", legt Crevits uit. Het gaat dan om Nederlands en wiskunde, maar ook de digitale en financiële geletterdheid. "Zo willen we jongeren weerbaar maken in de samenleving."

Vanaf de tweede graad is dan sprake van het matrix-systeem van alle richtingen en studiegebieden. Toch blijft het voor de scholen mogelijk om zich puur te organiseren rond richtingen die voorbereiden op hoger onderwijs of richtingen die alleen voorbereiden op de arbeidsmarkt. De traditionele schotten verdwijnen dus niet.

"Het blijft mogelijk om als school alleen aso aan te bieden, of tso. Maar ze kunnen zich ook organiseren horizontaal rond een bepaald domein (een domeinschool rond bijvoorbeeld wetenschap of techniek) of als een campus waar leerlingen zowel beroepsgerichte richtingen kunnen volgen (het klassieke tso/bso) of richtingen die voorbereiden op hoger onderwijs (het klassieke aso)", aldus Crevits.

Schoolbesturen worden niet verplicht om hun scholen als domein- of campusscholen te organiseren. Maar wie dat doet, krijgt een financiële bonus voor moderne en kwaliteitsvolle technische uitrusting, voegde Crevits er nog aan toe.

Concreet kunnen scholen dus zelf beslissen of ze de schotten aso, bso en tso behouden en niet de politiek zoals in eerdere plannen op tafel lag. Er zijn dan twee opties.

Domeinscholen zouden binnen dezelfde muren binnen een bepaald domein zowel abstracte richtingen (eerder aso) kunnen aanbieden als praktische richtingen (bso en tso).

Een ander type zijn dan campusscholen waar binnen dezelfde school een ruim aanbod is van verschillende domeinen zoals wetenschappen-wiskunde, autotechnieken, lassen en dergelijke.

Maar alles begint natuurlijk in de kleuterklas. De Vlaamse regering wil dat meer kleuters effectief naar school gaan gaan. Ze neemt daarvoor twee maatregelen. Zo komt er een toelage bij de kinderbijslag, maar ook aan de verplichte aanwezigheid wordt gesleuteld.

Vijfjarigen zullen in de derde kleuterklas voortaan verplicht 250 halve dagen naar school moeten gaan, nu is dat 220. "Dat is haalbaar en dat moet het ook versterkend maken ten opzichte van de sprong naar het eerste leerjaar", zegt minister Crevits.

De meest opvallende maatregel in de hervorming van het lager onderwijs is de focus op vreemde talen. Zo zullen basisscholen al vanaf het eerste leerjaar initiatie Frans, Engels of Duits kunnen aanbieden. Vanaf het derde leerjaar wordt het mogelijk om effectieve taallessen aan te bieden. "Dat is in heel veel scholen een grote opportuniteit en dat willen we in de toekomst versterken."

Onderwijzers zullen zich ook moeten kunnen specialiseren tot "leergebiedexperts". Het vak W.O. (Wereldoriëntatie) is namelijk omgevormd tot Wetenschap & Techniek enerzijds en Mens & Maatschappij anderzijds. "Onderwijzers moeten zich kunnen specialiseren en die vakken in verschillende klassen gaan geven." Bovendien wordt het mogelijk om voor de vakken techniek, Frans en muziek "bijzondere leermeesters" naar de school te laten komen , zoals dat nu bestaat voor sport.