"De angst om behoud van onze cultuur in Europa is buiten­gewoon reëel"

Opgevoerde veiligheidsmaatregelen en een strikte procedure aan het auditorium Leon De Meyer van de Gentse universiteit: alleen studenten met een studentenkaart kunnen binnen, journalisten moeten hun perskaart tonen aan een andere ingang. Voor zijn openingscollege van de richting Politieke Wetenschappen heeft professor Carl Devos N-VA-voorzitter Bart De Wever uitgenodigd om te komen spreken over de vluchtelingencrisis.

Bij de studenten in het auditorium heerst een flinke dosis zenuwachtigheid: een eerste college voor de eerstejaars en bovendien een college verzorgd door Bart De Wever. "Hebt u hem al in het echt gesproken?" vraagt een studente met grote ogen.

In de aula ook studente dierengeneeskunde Daphné Van den Steen, gewapend met een thermos koffie. "Het is de eerste keer dat ik naar het openingscollege Politicologie kom, ik sla hier zelfs een andere les voor over. Een figuur als Bart De Wever trekt volk aan, maar ook het thema van de vluchtelingencrisis spreekt mij enorm aan." Haar buur Selwin Maginet voegt daaraan toe. "Het is interessant om hier in levende lijve naar de politicus te komen luisteren, om hem te ruiken, zoals professor Devos zegt. Zo kunnen we met eigen oren horen wat De Wever zegt en zien we daarna wat de media ervan maken."

Het geroezemoes verstomt helemaal wanneer Bart De Wever de aula binnenkomt.

Praten over de vluchtelingencrisis is gesneden koek voor De Wever. Hij wou naar eigen zeggen een "reality check" geven en liet in zijn college niet na om vooral scherpe kritiek te geven.

Kritiek op Europa, dat volgens De Wever een hopeloos naïef discours heeft gevolgd tijdens de Arabische lente, waar we nu de gevolgen van dragen. Een kritiek die De Wever verpersoonlijkte in de persoon van Open VLD-politicus Guy Verhofstadt die volgens hem een grote rol heeft gespeeld in dat Europese discours. "Europa vaart nu door een grote mondiale crisis zonder geopolitiek kompas. We zijn erin geslaagd om problemen in het Midden-Oosten nog erger te maken." Volgens De Wever kan Europa ook niet militair ingrijpen, waarmee de N-VA'er een voorstel van CD&V-voorzitter Wouter Beke in twijfel trekt. "Europa is zijn gespierde arm kwijt. We kunnen niet militair ingrijpen, en misschien maar goed ook want wat zouden de gevolgen zijn?"

Kritiek op Griekenland, dat volgens Bart De Wever de Schengenregels (open binnengrenzen) en de Dublinregels (asielzoekers moeten asiel aanvragen in het eerste EU-land waar ze komen) heeft "vermoord" door de Europese buitengrenzen niet af te schermen. "De asieldienst in Griekenland is een halve dag per week open. Het was een politieke keuze van de Griekse regering om de deur van Schengen open te zetten. Dat is een belangrijk feit."

En stevige kritiek ook op de Duitse bondskanselier Angela Merkel. "Op een moment dat veel mensen willen vertrekken, zegt Mutti Merkel: "Herzlichen willkommen. Wir schaffen das (Van harte welkom. Het zal ons lukken)". Dat is een fail want dan nodig je de hele wereld uit. Ik ben zeer pessimistisch over hoe het daar in Duitsland gaat uitdraaien."

Volgens De Wever is het integendeel nodig om aan de toestromende asielzoekers te zeggen dat we hen niet allemaal kunnen opvangen. "Wir schaffen es nicht", gebruikt hij de woorden van Merkel.

Volgens Bart De Wever zet de vluchtelingencrisis de verdraagzaamheid van de Europeanen op de helling. "Er is een gevoel van onbehagen in Europa. Een existentiële angst van kunnen we het nog aan", aldus De Wever. " 't Is om schrik van te krijgen", citeerde de politicus met West-Vlaams accent mensen die hij in de West-Vlaamse gemeente Langemark had horen praten.

Maar nog meer dan materieel, is de angst onder de bevolking volgens De Wever cultureel. "In onze steden worden de waarden van de Verlichting al uitgedaagd op dit moment. Waarom kunnen we als Europa niet zeggen: "Het kan niet omdat wij het niet willen"? vraagt de N-VA-voorzitter zich af.

De Wever noemt die culturele angst onredelijk, maar wel "buitengewoon reëel". En volgens hem spelen opiniemakers en de media een verkeerde rol in de hele "opinieoorlog" rond de problematiek. "Men wil ons rijp maken voor solidariteit, maar ze pakken het averechts aan. Objectief, genuanceerd? Ammehoela! (Applaus van de zaal) En dan krijg je een tegenreactie van de mensen. Ja, wat is dan nog het echte verhaal?"

Hoe bieden we de vluchtelingencrisis dan het best het hoofd? De naar eigen zeggen "meest controversiële" oplossing van De Wever is het "aanzuigeffect verminderen". Daarmee verwijst hij onder meer naar een aanpassing van het sociaal statuut van vluchtelingen.

Maar De Wever plaatste bij zijn oplossingen tijdens het openingscollege vooral vraagtekens bij de internationale en Europese regels. "Er staat ons een en ander in de weg om de zaken aan te pakken: het keurslijf van het internationale recht." De N-VA-voorzitter wil met name een debat voeren over de Conventie van Genève, die oorlogsvluchtelingen beschermt. "Die Conventie is in een heel andere context dan de huidige geschreven." Ook de Europese wetgeving en - opvallend voor een politicus - zelfs de Europese rechtspraak neemt De Wever onder vuur. "We worden met de gevolgen van dat kader nu geconfronteerd in deze vluchtelingencrisis."

"Europa zal veranderen, of we dat nu willen of niet", concludeerde De Wever. "Wij kunnen die verandering absorberen als we het verstandig aanpakken. We moeten inzetten op onze culturele beschaving, op de rule of law en op democratie."