Hoe een oorlog met Noord-Korea er zou kunnen uitzien

Roger Housen is Kolonel buiten dienst bij Defensie. Hij heeft de voorbije jaren voor het Belgisch leger in de VS gewerkt en heeft nog steeds contacten in het Pentagon.

De ‘war games’ werden uitgevoerd onder leiding van het Pentagon met vooraanstaande buitenland-, inlichtingen- en militaire experten. Ze zijn van oordeel dat een conflict op het Koreaanse schiereiland hoogstwaarschijnlijk de meest bloedige oorlog zal worden sinds de Vietnamoorlog – en mogelijk zelfs sedert de Tweede Wereldoorlog. De ramingen gaan van 300.000 tot 400.000 militaire slachtoffers, tezamen met honderdduizenden burgerdoden, tijdens de eerste 90 dagen van zo’n conflict alleen al. De schade aan Zuid-Korea zou de wereldeconomie op haar grondvesten doen daveren.

De deskundigen zien vier ‘plausibele scripts’ voor een oorlog met Noord-Korea: een beperkte preventieve aanval door de VS, een tegenaanval hierop door Noord-Korea, Noord-Korea dat zelf als eerste aanvalt en een escalatie van het conflict met gebruik van massavernietigingswapens.

Het objectief van Washington in de eerste optie is het onschadelijk maken van Noord-Korea’s nucleaire en missile-capaciteiten. De moeilijkheid is echter dat Pyongyang ondertussen al tussen de 30 en 60 atoombommen bezit, naar schatting een 100-tal nucleaire sites heeft en dat de meeste van deze faciliteiten erg verspreid liggen, diep onder de grond in het Noord-Koreaanse bergland. Deze wapens kunnen bovendien vervoerd worden op mobiele lanceerplatformen. De kans is dus reëel dat niet al deze systemen uitgeschakeld zouden worden. Wat zou betekenen dat Zuid-Korea, Japan en de ongeveer 60.000 Amerikaanse militairen in Noordoost-Azië bloot zouden staan aan een vergelding met missile-aanvallen. Missiles die zowel met conventionele als met nucleaire koppen uitgerust kunnen worden.

Daarenboven zou zelfs een beperkte chirurgische aanval van de VS - op basis van het principe van zelfverdediging – door Kim Jong-un beschouwd kunnen worden als de start van een groter offensief. En dus als een oorlogsverklaring. Waarna Pyongyang zou kunnen beslissen zijn nucleair arsenaal in te zetten.

Diplomatiek zou het voor de Amerikanen ook haast onmogelijk zijn om voor een preventieve aanval voldoende internationale steun te bekomen. China, Pyongyangs’ voornaamste bondgenoot, en Rusland hebben immers een vetorecht in de VN-veiligheidsraad. Zuid-Korea en Japan zouden waarschijnlijk ook wel dwarsliggen omdat zij de voornaamste slachtoffers dreigen te worden van een Noord-Koreaanse vergelding.

(lees verder onder de kaart)

Laten we aannemen dat de Amerikanen er toch in zouden slagen de missile- en nucleaire dreiging te elimineren, blijft dan de vraag hoe Noord-Korea zou reageren. Het land beschikt immers over massaal veel conventionele troepen. Het Noord-Koreaanse Volksleger is de vijfde grootste krijgsmacht ter wereld met ongeveer 1,1 miljoen soldaten en 7 miljoen wederoproepbare reservisten. Eén van de meest te duchten componenten van dit volksleger zijn de bijzonder goed getrainde special forces. Pyongyang beschikt naar schatting over 125.000 van deze elitesoldaten, wat van hen de grootste dergelijke vechtmachine ter wereld maakt. Ze zouden tot diep in het Zuid-Koreaanse achterland ingezet kunnen worden.

De VS hebben ‘slechts’ 28.000 soldaten in Zuid-Korea. Daarnaast hebben ze momenteel twee vliegdekschepen in de regio, met op elk een 55-tal gevechtsvliegtuigen. Verder zijn er een tiental andere Amerikaanse oorlogsbodems met kruisraketten en andere langeafstandsmissiles in de buurt. Het Zuid-Koreaanse leger telt ongeveer 660.000 militairen; het is echter duidelijk beter uitgerust dan het Noord-Koreaanse. Vooral de luchtmacht is aanzienlijk moderner en sterker dan deze van de buur in het Noorden.

Noord-Korea beschikt daarentegen over de grootste artilleriestrijdmacht ter wereld met 10.000 vuurmonden. De bulk hiervan is ontplooid langs de grens tussen de beide Korea’s. In het geval van een Amerikaanse preventieve aanval valt het daarom te verwachten dat Pyongyang deze zal counteren met een massale inzet van zijn artillerie. Cruciaal hierbij is dat de Zuid-Koreaanse hoofdstad binnen de reikwijdte ligt van een groot deel van deze artilleriemassa.

De dodentol en de schade in de regio van Seoel zullen enorm zijn; de ramingen lopen op tot 150.000 doden binnen de eerste 48 uur. Ook al omdat Noord-Korea over grote voorraden aan chemische (mosterdgas, zenuwgassen) en biologische wapens (cholera, pest, tyfus, gele koorts, pokken) beschikt.

De VS en Zuid-Korea zouden hoogstwaarschijnlijk antwoorden met lucht- en missile-aanvallen om de Noord-Koreaanse artillerie te vernietigen. Een dergelijke tegenreactie vergt echter een responstijd van enkele uren vanaf het moment dat Pyongyang de artilleriebarrage initieert. Binnen die tijdspanne zouden er in de miljoenenstad Seoel reeds tienduizenden slachtoffers kunnen vallen door de inslaande granaten en raketten. Wat onaanvaardbaar is voor Zuid-Korea. Doch ook de VS gaan een dergelijke tol bij een naaste bondgenoot niet pikken.

In een dergelijk scenario hebben de VS en Zuid-Korea eigenlijk maar één optie: van zodra de eerste betrouwbare inlichtingen binnenkomen van een op hand zijnde Noord-Koreaanse (tegen-)aanval, zelf luchtaanvallen initiëren. Maar hier vormt de Noord-Koreaanse luchtverdediging een immense uitdaging. Het land bezit performante grond-luchtsystemen, de ‘surface-to-air missiles’ – SAM, die tegelijk meerdere vliegtuigen tot op verschillende honderden km van hun doelwit kunnen engageren. De Amerikanen beschikken over vliegtuigen uitgerust met ‘stealth-technologie’, die hen niet of nauwelijks detecteerbaar maken voor de SAM-radars. Doch hun aantal is onvoldoende om de klus snel genoeg te klaren. Met als gevolg dat ook in deze optie Seoel een intolerabel aantal slachtoffers zou tellen.

Vandaar dat de VS dienen terug te vallen op een ‘klassieke’ conventionele opening van de luchtcampagne. Met name eerst de vijandelijke luchtverdediging onderdrukken en uitschakelen; in het militaire jargon gekend als de ‘suppresion of enemy air defense’ – SEAD. Een SEAD-operatie zou evenwel ook meerdere dagen tot enkele weken in beslag nemen; tijdspanne tijdens dewelke het letterlijk Noord-Koreaanse bommen zou regenen op Seoel.

De VS staan dus voor de onmogelijke keuze tussen het aanvaarden van ofwel extreem hoge verliezen aan eigen vliegtuigen – en hun bemanning! – ofwel de verwoesting van grote delen van de Zuid-Koreaanse hoofdstad. Een onmogelijke keuze dus.

Rest er voor de VS en Zuid-Korea nog de optie van een grondaanval gericht tegen de artillerieconcentratie aan de demarcatielijn. Dit alternatief is al even slecht. Om een gunstige krachtsverhouding te bekomen zouden er immers minimaal 500.000 grondtroepen van beide bondgenoten nodig zijn in de streek van de bufferzone. Tezamen met massale luchtsteun.

Deze soldaten zijn er gewoonweg niet. Een dergelijke troepenmacht zou bovendien door de Noord-Koreaanse artillerie onder vuur genomen worden van zodra ze zich in beweging zet. En dus wezenlijke verliezen lijden. Verder zou ze geconfronteerd worden met verschillende reeksen mijnenvelden in de grensstreek. Wat haar opmars zou vertragen en tegelijk de verliezen doen toenemen. Het is dan ook nog maar zeer de vraag of de Amerikaanse publieke opinie dergelijke eigen verliezen zou kunnen accepteren.

Zolang de nucleaire kaart niet getrokken wordt, beschikt Noord-Korea dus over de perfecte militaire strategie: hun kolossale artillerie vormt een enorme bedreiging voor Zuid-Korea’s hoofdstad en ze is enkel ten koste van zware Amerikaanse en Zuid-Koreaanse verliezen uit te schakelen. Zelfs wanneer de Amerikanen erin zouden slagen de nucleaire en missile-installaties van Pyongyang uit te schakelen, zullen ze alsnog geconfronteerd worden met de vernieling van Seoel. Daarenboven zou het regime van Kim Jong-un ook nog intact zijn en zelfs aan geloofwaardigheid gewonnen hebben. De Amerikanen en Zuid-Koreanen moeten dus kiezen tussen de pest en de cholera. Een onmogelijke keuze bijgevolg, want onaanvaardbaar voor Washington en catastrofaal voor Seoel.

Wanneer Pyongyang vermoedt dat zijn vijanden een aanval of een poging tot regimewissel plannen, zou het regime van Kim Jong-un kunnen beslissen om zelf als eerste aan te vallen. De vijandelijkheden zouden dan waarschijnlijk volgens een vergelijkbaar draaiboek verlopen als bij een Noord-Koreaanse tegenaanval. Militaire planners in het Pentagon en Seoel gaan ervan uit dat de Zuid-Koreaanse hoofdstad ook dan het meest waarschijnlijke doelwit blijft. En dat Noord-Korea zal pogen om zich in een zo’n gunstig mogelijke positie te maneuvreren vooraleer de VS en zijn Zuidelijke buur terugslaan. In dit scenario zou Pyongyang dan ook als eerste zijn langeafstandsraketten kunnen inzetten op Japan en Amerikaanse militaire steunpunten in de Stille Oceaan, waaronder Guam.

Dankzij zijn overwicht aan mankracht en zijn overweldigende artilleriesteun zou Noord-Korea er aanvankelijk in kunnen slagen om een 50 km diep door te stoten op Zuid-Koreaans grondgebied. Na een viertal dagen zou deze opmars hoogstwaarschijnlijk vastlopen op de verdediging van Seoel. De Amerikanen zouden reageren door vanop hun oorlogsbodems massaal raketaanvallen te lanceren op de commando- en controlecapaciteiten van het Noorden en op de volgende golven van de aanvallende eenheden. Deze tegenaanval zou gepaard gaan met de inzet van langeafstandsbommenwerpers en ‘stealth’ vliegtuigen. Een directe aanval op Pyongyang om het Noord-Koreaans leiderschap uit te schakelen behoort ook tot de mogelijkheden.

De uitkomst zou echter waarschijnlijk dezelfde zijn als bij de twee vorige scenario’s: een soort van strategische patstelling, waarbij zowel Zuid- als Noord-Korea zware verliezen en massale infrastructuurschade oplopen, Seoel zwaar getroffen is, maar het regime van Kim Jong-un nog steeds in het zadel zit en over zijn nucleaire capaciteiten beschikt; of toch nog een deel ervan.

Sinds vorige maand weten we dat Noord-Korea over het potentieel beschikt om nucleaire missiles te lanceren, zowel over een korte afstand als intercontinentaal – dus naar het Amerikaanse vasteland.

De voor de hand liggende reden voor het bezit van een kernarsenaal is om het te gebruiken als afschrikkingsmiddel tegen een buitenlandse macht die uit is op een regimewissel in Pyongyang. In het nachtmerriescenario van de militaire planners in het Pentagon wordt er daarom van uitgegaan dat Noord-Korea zou kunnen overgaan tot de nucleair optie wanneer het leiderschap zelf rechtstreeks bedreigd wordt. Of in het geval het land op het punt staat een complete militaire nederlaag te lijden.

Het gebruik van een kernbom door Pyongyang zou tot een overweldigende reactie van de VS leiden met als doel alle resterende nucleaire sites en wapens te vernietigen. Hierbij zouden ook zogenaamde ‘tactical nukes’ – kleine nucleaire wapens – gebruikt kunnen worden. Maar de schade zou dan reeds gebeurd zijn. Op menselijk en infrastructureel vlak. Maar de averij op economisch, politiek en diplomatiek vlak zou evenmin te overzien zijn.

Alle uitlatingen over een preventieve aanval, missiles op Guam en de vele verklaringen dat ‘alle opties op tafel liggen’ ten spijt, feit blijft dat Noord-Korea enerzijds en de VS en Zuid-Korea anderzijds elkaar in een perfecte houdgreep houden.

Wanneer de VS de Noord-Koreaanse nucleaire sites en wapensystemen trachten uit te schakelen, beschikt Kim Jong-un over het initiatief om een aanval te lanceren op Seoel. Een aanval die de Verenigde Staten voor onaanvaardbare en Zuid-Korea voor catastrofale keuzes zou stellen. Een nucleaire escalatie zou bovendien nog rampzaliger keuzes meebrengen voor Washington en zijn bondgenoten in de regio.

De Noord-Koreanen weten dat. In hun beoordeling gaan ze er daarom vanuit dat ze de bovenhand hebben.

Trump’s generaals – Mattis, Kelly en McMaster – weten dit ook. De uitdaging is echter om hun president hiervan te overtuigen. En om vervolgens deze boodschap ook in klare bewoordingen over te maken aan Pyongyang. In plaats van verder olie op het vuur te gieten met bedreigingen en straffe verklaringen.

Tijd is dé cruciale factor in deze kwestie. Op operationeel niveau is hij een bondgenoot van Noord-Korea. De benodigde Amerikaanse interventietijd laat Pyongyang immers toe zijn dreiging voor het vernietigen van Seoel hard te maken. Op strategisch niveau speelt de factor tijd echter in eenieders nadeel. Want hoe langer deze situatie aanhoudt, of – godbetert! – de spanningen nog zouden oplopen, hoe groter de kans aan beide kanten op misverstanden, misinterpretaties en fatale misrekeningen. Met alle mogelijke apocalyptische gevolgen van dien. Hoog tijd dus om alle diplomatieke radarwerken in de hoogste versnelling te schakelen.

VRT Nieuws wil op deredactie.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.