Tegen het religieuze reveil

De verdediging van religieuze symbolen lijkt bij sommige westerse intellectuelen momenteel op modieus geflirt, vrij van enig inzicht in het functioneren van religieuze en groepsdruk, stelt de auteur.
opinie
Opinie

Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.

Het zal wel niet toevallig zijn dat het Vaticaan nu een offensief start tegen de Belgische Broeders van Liefde, omdat die het lef hebben over euthanasie niet hetzelfde te denken als de conservatieve clerus van Rome. Het is de sfeer van deze tijd: de religieuze leiders menen dat de tijd rijp is voor een ethisch reveil, tot spijt van al wie dacht dat we evolueerden naar een maatschappij waar godsdienst als een persoonlijke gewetenskwestie wordt beleefd.

Gelaïciseerde maatschappij achterhaald?

Bij het debat over het onverdoofd slachten bleek die assertieve houding al. Zonder veel respect voor de terughoudendheid waarmee de parlementaire debatten gevoerd waren, stelden de katholieke instanties van dit land toen dat een Belgische wet ‘geen dekmantel mag worden voor misprijzen voor de levenswijze en spijswetten van onze joodse en islamitische gemeenschap’.

Van enig gebrek aan respect voor het rituele slachten was tijdens de bespreking in het Waals en Vlaams parlement geen sprake geweest: de wetgever wou enkel dat dieren verdoofd zouden worden voor hun dood. Maar steeds wordt de leugen herhaald, als zouden de nieuwe decreten ingaan tegen de religie en het rituele slachten verbieden.

Vorige week mocht een Nederlandse godsdienstwetenschapper met de toepasselijke naam Van den Hemel in De Standaard stellen dat in België een “verbod op ritueel slachten” is gestemd en dat dit kadert in een “anti-islamagenda”. Deze bewering past eerder in Van den Hemels eigen agenda: dat een gelaïciseerde maatschappij achterhaald is. Van den Hemel klinkt als een zwartgerokte pastoor vanop de kansel als hij zegt dat we “de verwezenlijkingen van de jaren 60 tot norm zijn gaan verheffen. Wil je vandaag laten zien dat je vrij bent, dan moet je een jeans dragen, seksueel promiscue zijn en kritiek op religie hebben. God afzweren is een rite de passage geworden.” Zo klonken de bewoordingen van de aartsconservatieve katholieken toen die in de jaren zestig de kortgerokte meisjes verdoemden. Niets gaat voorbij, alles komt terug...

‘Soixante-huitards’

Ook de directeur van de KVS, Michaël De Cock, heeft het niet zo voor de Summer of Love: 'Veel soixante-huitards die ooit zo vochten tegen de invloed van de katholieke kerk, kunnen nu niet dulden dat er met de islam een nieuwe religie onze samenleving binnensluipt. Ze zijn vaak niet in staat om eender welke vorm van religiositeit als evenwaardig te zien aan hun eigen seculiere maatschappijvisie’ zei hij in een interview.

De Cocks gebruik van het woord ‘soixante-huitards’ voor wie bedenkingen heeft bij de groeiende invloed van een religie, is niet onschuldig: hij suggereert dat het om oude wereldvreemde hippies gaat, die de evolutie van onze maatschappij niet goed begrijpen. Filosoof Maarten Boudry, die bekend staat om zijn compromisloze stukken over godsdienst, wordt door De Cock aanmatigend een ‘zogenaamde’ vrijdenker genoemd omdat hij niet wil begrijpen dat “een moslima perfect een hoofddoek kan dragen en toch een feministe zijn”.

Van den Hemel zegt niets anders. “Dat een vrouw er bijvoorbeeld zélf voor kan kiezen om zich in naam van een godsdienst te bedekken, dat wil er bij ons niet in”, verwijt hij zijn vrijdenkende westerse medeburger. Ga dat maar eens uitleggen, denk ik dan, aan vrouwen in moslimlanden die op gevaar van hun leven weigeren zich te plooien naar de kledingvoorschriften van de ayatollahs. De verdediging van religieuze symbolen lijkt bij sommige westerse intellectuelen op modieus geflirt, vrij van enig inzicht in het functioneren van religieuze en groepsdruk. Onder invloed van een zelf opgelegd cultuurrelativisme vergeten ze dat het steeds de vrouwen zijn die slachtoffer zijn van archaïsche verplichtingen opgelegd door mannen...

Het religieus-correcte wereldbeeld

De rector van de Antwerpse universiteit pleitte eerder al voor gebedsplaatsen en halal-voeding om moslimstudenten aan te trekken. Nu komt Herman Van Goethem nog meer uit de kast van het religieuze reveil. “Religie is nu eenmaal een realiteit”, zegt hij in een interview in De Tijd, een niet bepaald spraakmakend inzicht.

Maar dan voegt hij eraan toe: “De meerderheid van de mensheid was en is godsdienstig. Niet-gelovige mensen in de geschiedenis, dat is een rariteit.” Net als Van den Hemel klinken bij Van Goethem echo's door van het weinig tolerante katholicisme van vroegere tijden, waarbij iedere “ongelovige” werd gedenigreerd en vrijzinnigen werden doodgezwegen.

Zo verdwijnt waarschijnlijk de Franse revolutie in Van Goethems herschreven geschiedenis; niet geheel verwonderlijk want die vrijdenkers hebben Frankrijk omgevormd tot het baken van de laïcité, gruwel voor de goede gelovigen. Het communisme, een toch niet onbelangrijke stroming in de recente geschiedenis die niet uitblonk door religiositeit, zal dan volgens Van Goethem ook wel verwaarloosbaar zijn, net als de atheïstische Amerikaanse presidenten Lincoln en Jefferson, die ten slotte een vrij onbelangrijke rol speelden (de eerste schafte enkel de slavernij af en de tweede kwam niet verder dan het schrijven van de grondwet). Ik bespaar u de lijst van vrijdenkende politici die een belangrijk rol hebben gespeeld, maar die blijkbaar gesneuveld zijn voor het religieus-correcte wereldbeeld.

Op retraite

Dat betekent allerminst dat ik de rol van de godsdienst misken. Wel integendeel, maar ik verschil op dat vlak wel van mening met Van Goethem, die ook wel toegeeft dat “religies soms heel fout kunnen lopen” maar meestal “verbindend zijn”. En vooral: “Ze doen veel mensen ook streven naar het goede.”

Dat soort uitspraken doet me toch wat vreemd aan als ik denk aan de dagelijkse bomaanslagen die moslims elkaar en anderen aandoen, aan de vervolgingen die christenen en joden in het Midden-Oosten te verduren krijgen, aan de hindoes die in India moslims aanvallen, en de pedofiele schandalen in de katholieke en andere kerken ...

Echt verbindend lijkt me dat allemaal toch niet. Maar misschien laten mijn atheïstische oogkleppen me niet toe het bevrijdende licht te zien. Ik zal eens op retraite gaan aan de Antwerpse Universiteit!

VRT Nieuws wil op deredactie.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Meest gelezen