Trump en Noord-Korea: funeste furie – Sven Biscop

Prof. dr. Sven Biscop doceert aan de Universiteit Gent over Europese strategie en leidt het programma “Europa in de wereld” aan het Egmont – Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen in Brussel.

In een bar in Taipei drink ik een ice coffee om te bekoelen van de hitte buiten (bijna 40°) en van de verhitte discussies op de conferentie over veiligheid in Azië waarop ik hier sprak. Die leek tot voor kort vooral over de maritieme disputen in de Zuid-Chinese Zee te zullen gaan. Maar uiteindelijke domineerde Korea de agenda.

Waarom zijn we vandaag bezorgder over de kernwapens van Noord-Korea dan op enig ander moment sinds 2006, toen het regime zijn eerste nucleaire test uitvoerde? Omdat er nu niet alleen in Pyongyang, maar ook in Washington een onberekenbare president de leiding heeft. Qua onvoorspelbaarheid zijn Kim Jong-un en Donald Trump aan elkaar gewaagd.

Misschien trachten ze met hun bombastische retoriek ook hetzelfde gevoel van onzekerheid in hun functie te maskeren. Sprekers uit Zuid-Korea, Japan, India, Australië en Taiwan zelf waren alleszins unaniem. De ene drukte zich al voorzichtiger uit dan de andere, maar dat Trump een vertrouwensprobleem heeft, is duidelijk.

Natuurlijk is Noord-Korea het probleem en niet de VS. De verspreiding van kernwapens komt neer op de verspreiding van instabiliteit. Het regime wil met die kernwapens bovendien vooral tegenover de eigen bevolking en tegenover bondgenoot China zijn prestige en overleven veiligstellen. Noord-Korea wordt immers helemaal niet militair bedreigd. De illusie van een nakende Zuid-Koreaanse of Amerikaanse invasie wordt door het regime zelf doelbewust gecreëerd om de dictatuur in stand te houden.

Maar van de VS verwachten we wel dat ze het probleem helpen oplossen. Niet dat ze het probleem nog groter maken, zoals Trump doet door te dreigen met “vuur en furie zoals de wereld nog nooit gezien heeft”. Of dit nu een doordachte uitspraak is of net niet: hoe dan ook zijn zulke woorden uit de mond van de president van een nucleaire supermacht zeer zorgwekkend.

Een effectieve militaire actie door de VS tegen Noord-Korea kan alleen maar meer geweld uitlokken, met name tegen Zuid-Korea (inclusief de daar gelegerde Amerikaanse troepen), en veel mensenlevens kosten. Loze woorden ondermijnen dan weer de geloofwaardigheid van het Amerikaanse beleid.

Trumps oorlogstaal toont ook aan dat het trio generaals dat hem nu omringt (de minister van Defensie, de nationale veiligheidsadviseur en de stafchef van het Witte Huis) niet de stabiliteit kan brengen die velen ervan verwacht hadden. Ofwel negeert Trump hun advies, ofwel is dit net hun advies. Zorgwekkend is het sowieso opnieuw. Mogen we het overigens nog abnormaal vinden dat in een democratie als de VS zoveel politieke topfuncties door militairen worden ingenomen?

De escalatie van de Amerikaanse retoriek was bovendien overbodig. Ten eerste omdat de VS uiteraard massaal kan reageren op elke aanval uit Noord-Korea. Dat heet afschrikking, wat de kern is van de nucleaire strategie, en dat weet Kim Jong-un ook. De Noord-Koreaanse retoriek mag niet gelijk gesteld worden aan een reële intentie om de VS aan te vallen.

Daarenboven had de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties net unaniem scherpe sancties afgekondigd. Met de steun van China dus, de steunpijler van Noord-Korea, en Rusland. Il est urgent d’attendre: we moeten nu de tijd nemen, zodat de sancties hun effect kunnen hebben. En zodat de diplomatie (vooral de Chinese diplomatie) haar werk kan doen. Dat is het doel van de sancties.

We moeten ook duidelijk zijn over het einddoel van ons beleid in zijn geheel. We mogen onszelf gelukkig prijzen dat we in België wonen en niet in Noord-Korea. Als er vandaag in de wereld een totalitair regime bestaat, dan is het dat in Pyongyang. Maar toch is het doel niet om het regime ten val te brengen. Dat kunnen alleen de Noord-Koreanen zelf doen. Evenmin is het doel om het regime te vernederen. Dat zal een oplossing van de crisis onmogelijk maken. Gezichtsverlies is nu net wat de Noord-Koreaanse leider zich niet kan permitteren.

Ons enige doel moet zijn om op korte termijn de huidige crisis te de-escaleren. Dat moet de nodige rust brengen om vervolgens aan een structurele oplossing te werken. Misschien kan een deel van het compromis zijn dat Zuid-Korea en de VS afzien van het raketschild (Terminal High Altitude Area Defense of THAAD) dat ze zijn beginnen te ontplooien. Dat is zeker een Chinese doelstelling. Als Peking die kan realiseren, wil het in ruil misschien meer druk zetten op Pyongyang om minstens af te zien van verdere testen van nucleaire wapens en raketten. THAAD zou dan zijn doel gediend hebben. Het systeem terugtrekken zou dan eigenlijk geen grote toegeving meer zijn.

Tegelijk moeten we beseffen dat China het regime in Noord-Korea niet 100% controleert. Zeker de VS zou dat moeten begrijpen, want Noord-Korea is voor China wat Israël is voor de VS: de bondgenoot die je liever nooit gehad zou hebben. Een bondgenoot die voortdurend problemen creëert, waarop je veel minder invloed hebt dan je zou willen, maar die je om redenen van binnenlandse politiek niet kan laten vallen. Opnieuw een reden waarom we tijd en diplomatie nodig hebben in plaats van de funeste furie van Donald Trump.

VRT Nieuws wil op deredactie.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.