Wat Theo Francken voorstelt, is illegaal - Charlotte Vandycke

"Staatssecretaris Theo Francken (N-VA) stelde in een interview voor om met "push-backs" bootvluchtelingen te onderscheppen op zee en meteen terug te sturen. Vergeten we niet dat dit illegaal is, ook als politici daarvoor oproepen?"
opinie
Opinie

Charlotte Vandycke is directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, een vereniging die vluchtelingen wil helpen.

Nood breekt wet niet. Niet als het gaat om mensenrechten. Oproepen om bootvluchtelingen te onderscheppen op zee en meteen terug te sturen, een praktijk die bekend staat onder de naam ‘push-backs’, is oproepen tot een illegale daad. Dat blijft het ook wanneer het politici zijn, die daartoe oproepen. Vergeten we dat niet?

Gisteren pleitte de Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Theo Francken, in een interview met het Britse persagentschap Reuters, voor het onmiddellijk terugsturen van mensen die Europa via de zee proberen te bereiken. Hij benadrukte daarbij dat dat zijn persoonlijke mening is.

Het is zeer verontrustend dat het regeringslid bevoegd voor asiel en migratie zich zo uitspreekt. Push-backs zijn namelijk zonder ook maar enige twijfel flagrant in strijd met de wet en met de basisprincipes van het asielrecht.

Het recht om asiel te vragen

Tot de beruchte zaak ‘Hirsi, Jamaa en anderen versus Italië’ in 2009, waren push-backs een gangbare praktijk. Dat betekent niet dat die praktijk ook wettig was. De Italiaanse kustwacht onderschepte een groepje Somalische en Eritrese vluchtelingen in een bootje en stuurde hen terug naar Libië, zonder hen te horen en zonder hen de kans te bieden asiel aan te vragen.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde dat dit onwettig was. Op die manier werd er een einde gemaakt aan het push-backbeleid. Maar ondanks dit duidelijke oordeel van het Europees Hof, blijft deze simpele 'korte metten' gedachte naar voren gedragen worden en opduiken, zelfs in de woorden van vooraanstaande beleidsmakers.

'Korte metten' - gedachte

Onze staatssecretaris is niet de enige politicus die dergelijke ideeën ten persoonlijke titel oppert. Nog in december kwam het Deense parlementslid Kenneth Berth in opspraak nadat hij zich zijn persoonlijke mening in een televisie-interview liet ontvallen. Daarin suggereerde hij het dreigement om te schieten als vluchtelingenboten niet zouden terugvaren te zien als enige efficiënte methode.

Ook al werd ook hier aangestipt dat dit geen officiële beleidslijn van de Deense Volkspartij is, kan niet genoeg worden onderstreept hoe gevaarlijk en verontrustend deze taal is.

"Non-refoulement"

Niemand mag worden teruggestuurd naar een plek waar je kan vervolgd worden of waar je leven of veiligheid in gevaar is. Dat heet het beginsel van non-refoulement en is één van de pijlers van het internationaal recht.

Dit beginsel is vastgelegd in artikel 33 van het VN-Vluchtelingenverdrag, maar ook in tal van andere verdragen: het VN-Verdrag tegen Foltering, het VN-Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten en het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens. Dit recht geldt altijd, overal en voor iedereen, op de vlucht of niet.

Wat met de smokkelaars?

Sinds begin 2017 stierf 1 op 35 mensen op de Libië-Italië smokkelroute. Het feit dat enkel dit jaar al bijna 50000 mensen hun leven in gevaar brachten om de overtocht te wagen, toont alleen aan dat reddingsacties hard nodig zijn, om te vermijden dat de dodelijke slachtoffers stijgen.

Het klopt dat het absoluut onaanvaardbaar is dat mensen hun leven in handen van smokkelaars moeten leggen, en, zonder reddingen, sterven op zee om Europa te bereiken. Dit los je niet op met illegale push-backs. Zoals de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties vorige week nog herhaalde, doet je dit door grondoorzaken aan te pakken die mensen hun toevlucht tot smokkelaars doen zoeken.

De oorzaken voor gedwongen migratie moeten worden aangepakt. Er zijn dringend veel stevigere plannen nodig voor veilige en legale alternatieven voor vluchtelingen en migranten, zoals meer hervestiging, een structureel humanitaire visa beleid en de versoepeling van de procedures voor gezinshereniging voor mensen op de vlucht. De inspanningen daar blijven bedroevend laag.

Een aantal Europese beleidsmakers demonstreren graag en gemakkelijk hun daadkracht met een 'korte metten' aanpak en overschrijden daarbij zelfs de grens van het legale door te pleiten voor zaken als mensen op de vlucht onder vuur nemen, of pushbacks.

Een echte aanpak met respect voor onze mensenrechten vergt veel meer moed, moeite én daadkracht: actie is nodig om te vermijden dat mensen misbruik ondergaan in de handen van criminele groepen die hen vasthouden op het Libische vasteland, of de smokkelaars die hun enige uitweg zijn. Actie is nodig die mensen helpt beschermen en vermijdt dat ze in zo'n grote getale op onveilige boten op de Middellandse Zee terechtkomen.

Meest gelezen