10 regels om je voetbalkind een trauma te besparen - Vanden Auweele

Yves Vanden Auweele was hoogleraar aan het "Sportkot" in Leuven.

Sport is belangrijk, zeker bij kinderen en jongeren is sport het middel bij uitstek om iets te betekenen in eigen ogen en om gewaardeerd te worden. Veel kinderen dromen er van topsporter te worden en hebben er veel voor over.

Het zou verkeerd zijn om jongeren de mogelijkheid te ontnemen hun specifieke sportieve talenten te ontwikkelen op het moment dat die tot volle bloei kunnen komen. Het zou ook verkeerd zijn om hen hun dromen te ontnemen vanuit de wetenschap dat spreekwoordelijk velen geroepen doch weinigen uitverkoren zijn.

We riskeren cynisme, depressie, een laag zelfwaarde-gevoel en apathie op een leeftijd waar we inzet, creativiteit en optimisme verwachten.

Toch is het zo dat weinigen het brengen tot topsporter. In elke sport worden immers strakke selectienormen opgelegd en elk jaar moeten jongeren zich opnieuw kunnen bewijzen. Het opklimmen naar de top is een proces van natuurlijke selectie. Eigen onderzoek toonde aan dat zelfs van de jongeren die op Vlaams niveau in atletiek, zwemmen en tennis als beloftevol werden geselecteerd slechts 20 % konden doorstoten tot de volwassenen topsport.

Vroegtijdig stopzetten van de competitiesport is dus voor de meeste jongeren realiteit.

Hoe een niet-selectie en vroegtijdige drop out verwerkt wordt hangt af van de mate waarin kinderen en jongeren zich reeds hadden geïdentificeerd met de sportrol, de mate waarin ze hun zelfwaarde eenzijdig puurden uit winnen of verliezen, de mate waarin ze emotie, tijd en energie investeerden in de sport.

Ook de mate waarin de ouders investeerden in de sport van hun kinderen in termen van tijd, aandacht en geld vergroot de verwerking van een niet-selectie.

De meeste jongeren en ook hun ouders verwerken dit redelijk goed en snel en zijn na een korte periode van teleurstelling eerder opgelucht en blij dat ze uit de rat race zijn.

Bij een niet onbelangrijke minderheid echter gaat de niet-selectie samen met gevoelens van identiteitsverlies, gefaald te hebben en in de steek gelaten te zijn.

Hoe omgaan met het verdriet van de jongere die noodgedwongen stopt met de competitiesport. Tips voor ouders, trainers, clubbesturen, het beleid:

1. Stel de sportkeuze en specialisering zolang mogelijk uit, laat kinderen kennismaken met veel sportvormen.

2. Leer kinderen en jongeren hun competentie niet alleen in termen van winnen of verliezen te beleven maar ook in termen van persoonlijke vordering in techniek- en tactiek beheersing;

3. Verleen van jongs af inspraak in trainingsprogramma’s en jaarschema’s om het gevoel van controle over het eigen leven te verzekeren.

4. Geef andere belangrijke levensaspecten dan sport, studies, vriendschappen en ontspanning ook de nodige aandacht om eenzijdigheid vermijden.

5. Benadruk de sterke punten die de jongere via de sport heeft ervaren en geleerd: een gevoel van beheersing over het lichaam, de bekwaamheid tot nauwgezette planning, hoge inzet, engagement en omgaan met stress.

6. Help hen na het stopzetten van de competitiesport een nieuwe kijk op zichzelf te vormen, als iemand die, met nog het ganse leven voor zich, uitdagingen aan kan.

7. Betrek de ouders in de begeleiding, wees transparant over de selectieprocedure en bespreek met hen de consequenties van het intensief trainen, het deelnemen aan wedstrijden, de zware fysieke en mentale belasting, de positie ten aanzien van de andere kinderen in het gezin, het belang van rusten en van een goede planning …

8. Werk naar een goede combinatie tussen school en sport zowel om de belasting van zware trainingen bovenop de schooluren draaglijk te maken als om het leven na de sport niet te hypothekeren met een afgebroken studie of met een diploma beneden de capaciteiten.

9. Trainers moeten studie aanmoedigen, opmerkingen geven, ook sportief sanctioneren als kinderen slechte prestaties halen op school.

10. Bevorder een kindgerichte clubcultuur, selecteer trainers mede op grond van hun pedagogische kwaliteiten en werk een transparante selectieprocedure uit waarbij beïnvloeding door betrokken ouders en sponsors wordt uitgesloten.