Vijf antwoorden op (niet zo) vervelende vragen over Oosterweel - Thomas Goorden

Thomas Goorden is initiatiefnemer van de Burgerraad in Antwerpen, zaakvoerder bij LEF en mede-vertegenwoordiger van stRaten-generaal bij het Toekomstverbond.

Beste Dirk Barrez,

Als de actiegroepen rond het mobiliteitsdossier in Antwerpen wat stil lijken, dan is dat vooral omdat ze volop bezig zijn met het opvolgen van dit complexe dossier. Ze zoeken daarbij zelf ook voortdurend antwoorden op verschillende vragen en bezorgdheden.

Eerst even kort: het akkoord zal maar zo goed zijn als de uitvoering. Daarin moeten verschillende knopen nog definitief uitgeklaard worden, waaronder de Oosterweelverbinding en de bekostiging van het project. Maar evengoed zal een breder draagvlak cruciaal zijn om het resultaat ook uit te kunnen voeren. Alleen al daarom verdienen je vragen een antwoord, of op z’n minst nuances bij de antwoorden die je zelf gaf.

Vooreerst zijn er nog zoveel puntjes op de i te zetten, dat een totale raming op dit moment onmogelijk correct én volledig kan zijn. Wellicht wordt dit de komende maanden wel eenvoudiger, wanneer de laatste puzzelstukjes in de onderhandeling zijn gelegd. Daarnaast verloopt een project van deze omvang over tientallen jaren, waarin noden en dus ook budgetten kunnen schuiven. Het gaat immers niet enkel over één infrastructuurproject, maar ook om een duurzame samenwerking - de “Werkgemeenschap” - tussen overheden en burgers voor allerlei toekomstige ruimtelijke verbeteringen in een enorme stedelijke regio.

Een betere vraag zou misschien zijn: Wat levert het op? Sommige elementen die je opnoemt, bijvoorbeeld een uitgebreider fietsnetwerk, beter openbaar vervoer en (ruimte voor) duurzaam wonen zitten immers integraal in het plan. Daarnaast pakt het de mobiliteitsnoden (frustraties) van vele mensen aan en biedt het een hele regio nieuwe economische opportuniteiten. En hoeveel mag de gezondheid van honderdduizenden inwoners kosten? We kunnen beter nadenken over de “return on investment”: door de enorme waaier aan positieve effecten, kan het best wel eens één van de beste investeringen ooit worden.

Hiervoor kan je best eens kijken naar het “Sigma Plan”, dat trouwens reeds in uitvoering is. Daarin wordt, rekening houdend met de laatste wetenschappelijke inzichten, volop geanticipeerd op waterproblematiek. Onder andere de Hedwige-Prosperpolder zorgt via ontpoldering voor een enorme buffer en ook bij de heraanleg van de Scheldekaaien wordt rekening gehouden met klimaatverandering en zeespiegelstijging.

Dit is een veel voorkomende misvatting. Het is immers niet zo dat een overkapping op de één of andere manier de uitstoot van CO2 zou gaan “vangen”. Geluidsoverlast en luchtkwaliteit gaan in de wijken naast de overkapping wél substantieel verbeteren, zowel met het huidige als met een geëlektrificeerd wagenpark.

Een recente studie toonde overigens aan dat elektrische voertuigen, door hun relatieve hogere gewicht, via hun remmen en banden ook PM10 deeltjes afscheiden die erg negatieve effecten hebben op onze gezondheid. Daarnaast is de adoptie van de elektrische auto voorlopig nog erg laag in onze contreien, dus hopen op een automatische oplossing doen we beter niet.

Via de afgesproken “modal split” is het natuurlijk wél zo dat je een drastisch uitgebreid openbaar vervoer (en fietsinfrastructuur) mag verwachten. Zonder die “modal split” kloppen trouwens ook de andere capaciteitsberekeningen niet, dus die zit echt verankerd in de ontwerpen. Als laatste toch even duidelijk stellen dat het overkappen van de ring over veel meer gaat dan luchtkwaliteit. Het is tenslotte een historisch misplaatste verkeersader die de grootste stad van Vlaanderen letterlijk in tweeën snijdt. De overkapping zet dit op spectaculaire wijze recht.

Havensteden zijn historisch gezien verrassend robuust qua economisch belang. Zelfs in tijden van verzanding van de Westerschelde en reformatie, floreerde in Antwerpen de haven. De economische activiteit in de Antwerpse haven veranderde steeds mee met de globale noden en behoeftes en zal dat wellicht in de toekomst ook blijven doen.

Je kan optimistisch of pessimistisch zijn over wat voor veranderingen we mogen verwachten, maar het moedwillig afsnijden van nieuwe mogelijkheden tot economische en ecologische evolutie heeft vrijwel zeker een negatief effect voor iedereen. Het kind met het badwater weggooien heet dat dan. Misschien is het goed om eens de oefening te maken: Wat voor haven willen en kunnen we zijn voor de toekomst? Misschien is water eerder een oplossing in dit dossier dan een probleem.

Laat me afronden door te zeggen dat je vragen helemaal niet vervelend zijn. Hier en daar zijn ze al beantwoord en op sommige details moet je nog een paar maanden wachten, maar dat neemt niet weg dat de vragen gesteld kunnen worden. En hopelijk heb je bij deze ook al enkele antwoorden gekregen. Stay tuned. Je kan ook mee komen helpen natuurlijk, altijd welkom.