Ken jij het verschil tussen Donald Trump en Angela Merkel?

Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.

Donald Trump is geboren in 1946. In zijn even interessant als hilarisch “The Life and Times of the Thunderbold Kid” beschrijft auteur Bill Bryson zijn eigen jeugd, die zowat samenvalt met die van de huidige president. Wie dit boek leest, en dat plezier wens ik echt iedereen toe, krijgt een doorleefd inzicht in de naoorlogse USA.

Een land waarvan de infrastructuur niet te lijden had gehad onder de Wereldoorlog, waardoor innoverende fabrieken snel konden zorgen voor een welvaart zonder weerga. In 1950, Trump was toen 4, was de productie van de Amerikaanse industrie maar liefst 26 miljard dollar waard. Van buitenlandse concurrentie was nauwelijks sprake. Dankzij het Marshall Plan overspoelden Amerikaanse producten Europa. Met de 140 miljard dollar spaargeld van de burgers was de inlandse afzetmarkt verzekerd.

Die na-oorlogse euforie was de motor van het nieuwe America. De consumptiemaatschappij was niet meer te stuiten. Bryson vertelt op onnavolgbare manier hoe iedereen gefascineerd was door de onbeperkte mogelijkheden die de vooruitgang leek te bieden met iconische symbolen als de nieuwste auto, ijskast of televisie; een zorgeloos leven van luxe en overdaad leek in het bereik van iedereen, die blank was wel te verstaan.

Want raciale discriminatie maakte deel uit van de normaliteit. In de zuidelijke staten werden nog regelmatig zwarten gelyncht. In Alabama kreeg een zwarte in 1958 de doodstraf niet alleen omdat hij een blanke vrouw van 1,95$ beroofd had, maar ook omdat hij haar brutaal had toegesproken.

Er mocht dan al eens een zwarte te zien in een jazzke op tv, maar het land was blank en ethische minderheden moesten niet teveel van zich laten horen. Zwarten hoorden in achterbuurten en indianen in reservaten.

Homoseksualiteit bestond niet en seks voor het huwelijk was verboden. Vrouwen kregen kinderen en een gesofisticeerde stofzuiger en deden het huishouden. Mannen reden met grote auto's, werkten te hard en dronken teveel whisky.

Dokters maakten reclame voor sigaretten en suiker was gezond. Over vervuiling maakte niemand zich zorgen. De overheid speelde een bescheiden rol, de regering gaf zo een honderd keer minder uit dan nu en de belastingen waren laag. In de VS van de fifties groeiden bomen vanzelf tot in de hemel. De wereld leek simpel toen Donald Trump een tiener was.

Het land of the free had maar één tegenstander, en dat was de boze Sovjet Unie. Senator Joseph McCarthy zag overal communistische spionnen. Om de Russen bang te maken, bouwden de Amerikanen in geen tijd een militaire macht op met de nadruk op nucleaire wapens.

De VS gaf in de fifties per jaar meer dan 50 miljard dollar uit aan defensie en 90% van de buitenlandse hulp ging op aan wapenleveringen. In 1952 werd een bom van 10 megaton getest, waarvan de ontploffing tot 1400 kilometer ver te zien was en een stad duizend keer zo groot als Hiroshima kon weggeveegd worden.

Niemand leek zich zorgen te maken over de gevolgen van dit soort experimenten. Er was zelfs een plan voor een proef met een bom van 100 megaton. Die ging uiteindelijk niet door, omdat er gelukkig enige voorzichtige wetenschappers op gewezen hadden dat een dergelijke ontploffing een aanslag zou zijn op zowat alle zuurstof uit de atmosfeer.

Trumps huidige defensiepolitiek lijkt geïnspireerd door die van de Koude Oorlog. Hij kondigde de grootste militaire budgetverhoging ooit aan van maar liefst 10% én een afbouw van buitenlandse hulp. Weg met diplomatie en humanitaire bijstand, leve vliegdekschepen en een nucleair arsenaal!

Dat 120 gepensioneerde generaals en admiraals protesteerden tegen die verhoging van defensie-uitgaven is een teken dat zij de eenzijdige aanpak van Trump niet volgen, die enkel lijkt te geloven in een massale vernietiging van een tegenstander.

Trump hoeft zelfs niet te weten wie zijn tegenstander is; hij wil alleen de sterkste zijn. Hij wil de oorlog winnen, net als toen de VS en de USSR elkaar naar het leven stonden in een uitzichtloze wapenwedloop. Dat de bedreigingen nu een heel ander karakter hebben en niet op dezelfde manier kunnen bestreden kan worden lijkt niet door te dringen tot Trump.

Die blinde nostalgie naar de vermeende vergane Amerikaanse grootheid blijkt uit zowat al zijn beslissingen. Het afbouwen van de Obamacare: waarom een verplichte ziekteverzekering, die was er toch ook niet in de jaren vijftig? En een dwingende milieuwetgeving al evenmin.

Trumps obsessie om muren te bouwen, grenzen te sluiten en immigranten buiten te houden past bij zijn heimwee naar het blank en christelijk Amerika uit de jaren vijftig. Dat is Trumps illusie : zijn land in de geglobaliseerde wereld van 2017 de splendid isolation van de naoorlogse jaren terug laten winnen.

Dat geloof in een geïdealiseerd verleden maakt dat Trump zelfs geen conservatief is, die wil behouden wat is, maar een kortzichtige reactionair, die terug wil naar hoe het vroeger was.

Ik vrees dat snel zal blijken dat die overtuiging haaks staat op wat Amerika in deze snel veranderende tijden echt het meest nodig heeft : een visionaire kijk die niet vastgeroest is in een ver verleden.