Hoe voorkomen dat een tweede "Jordy" sterft?
Hilde Boeykens, directie SOS Kinderdorpen, en Kris Clijsters van Cachet vzw. De Pano "Het kind van de instelling" is gemaakt door Sara Van Boxstael, Phara de Aguirre en Gonda De Beule.
Jongeren die opgroeien in de jeugdhulp moeten vanaf hun achttien jaar op eigen benen staan. En dat loopt soms grondig fout. Er vloeide de laatste maanden al veel inkt over het onderwerp, maar jongeren zelf kwamen daarbij nauwelijks aan bod.
Hoe ervaren zij hun leven in een voorziening? Wat vinden zij zo moeilijk aan hun situatie bij het opgroeien? Wat missen zij? Wat hebben zij dan echt nodig?
Pano gaf het woord aan vier jonge mensen die de stap uit hun voorziening hebben gezet. Vier beklijvende getuigenissen van krachtige jongeren die er al op heel jonge leeftijd alleen voor stonden. Die van jongs af aan niet meer konden rekenen op de meest evidente personen in iemands leven: hun ouders.
17.000 kinderen
Met vallen en opstaan hebben ze hun weg gevonden, de ene al wat gemakkelijker dan de andere. En vandaag gaat het hen goed. Redelijk. Want doorheen hun verhalen hoor je dat ze nog altijd vechten tegen eenzaamheid, dagelijks geconfronteerd worden met vooroordelen, hun leven financieel niet rond krijgen, opboksen tegen de administratieve mallemolen.
Thomas, Leila, Kimberley en Roberto, ze zijn helaas niet alleen. Jaarlijks komen er in Vlaanderen zo’n 17.000 kinderen en jongeren in contact met de bijzondere jeugdzorg, omdat hun thuis geen “thuis” meer is, omdat hun thuis geen veilige basis meer biedt om gezond te kunnen opgroeien.
Wat maakt dat deze jongeren het zo moeilijk hebben wanneer ze de stap naar een zelfstandig leven moeten zetten? Als maatschappij investeren we samen heel wat om deze kinderen op te vangen en is er heel veel goodwill en engagement om hen te begeleiden naar een gelukkig leven als volwassene.
En toch. Als je naar hen luistert, écht luistert, dan zie en hoor je dat er toch nog heel wat schort aan het systeem, alle goede bedoelingen ten spijt.
SOS Kinderdorpen nam de tijd om samen met vzw Cachet uitgebreid en onbevooroordeeld naar deze jongeren te luisteren. Twee jaar lang. Via focusgroepen en informele gesprekken deelden tientallen jongeren hun verhaal. De vaststellingen uit al die individuele verhalen werden getoetst aan de hand van een survey met 179 jongeren uit de jeugdhulp en een controlegroep van 400 ‘gewone’ jongeren. Op die manier werd de stem van jongeren omgezet in cijfers en kreeg deze een structuur.
De resultaten van het onderzoek spreken voor zich:
Deze jongeren vragen maar één ding, zoveel mogelijk kunnen opgroeien als andere jongeren. Op een plek waar ze “thuis” kunnen komen, waar ze zichzelf mogen zijn, jong mogen zijn, met mensen om hen heen die er onvoorwaardelijk voor hen zijn, die geloven in hun kunnen en hen niet zien als probleemjongeren met een dossier.
En die hen op hun 18 ook niet bruusk loslaten, maar met hen nog een eind mee stappen om gaandeweg op eigen benen te kunnen staan.
De bedoeling van dit onderzoek is niét om te veroordelen wat er vandaag is, maar vooral om het debat opnieuw te openen, samen mét de jongeren. Om écht naar hen te luisteren en samen met hen het huidige systeem van opvang en begeleiding kritisch onder de loep te nemen.
Met de extra oproep om niet alleen te kijken wat er extra nodig is als ze de voorziening verlaten, maar ook te durven kijken naar wat beter kan vanaf de dag dat ze in de jeugdhulp komen. En wat iedereen kan doen, ook buiten de voorziening, om deze jongeren gezond te laten opgroeien en te steunen. Om iedereen die met deze jongeren in aanraking komt, te inspireren en tot werkbare oplossingen te komen, die deze jongeren echt verder helpen en hen zoveel mogelijk gelijke kansen geeft als andere jongeren. Want dat verdienen ze.