Hoe snel stoppen de wonderjaren van de N-VA?

Hoogleraar politieke wetenschappen Bart Maddens kijkt met nostalgie naar "De wissel van de macht" op Canvas. Vooral naar de jonge jaren van de N-VA. Maar de N-VA beleeft een knusse tijdsbubbel die zal openspatten: Wat als de N-VA moet onderhandelen over een zevende staatshervorming? Wat als er daarbij een lastig compromis moet worden gesloten?
opinie
Opinie

Bart Maddens doceert politieke wetenschappen in Leuven. Hij volgt de communautaire discussies op de voet.

Kijken naar ‘De wissel van de macht’ is verslavend. De mix van archiefbeelden en interviews met de hoofdrolspelers van toen levert sterke televisie op. Maar ik beken, het is ook wel een beetje uit nostalgie dat ik er graag naar kijk. Zeker als het gaat over het Vlaams-nationalisme en de Vlaamse Beweging.

En daar gaat het bijna voortdurend over. Zo vond ik het vorige dinsdag ontroerend om nog eens de stem te horen van Walter Luyten: in de jaren 80 Senator voor de Volksunie, decennialang een vaste waarde in de Vlaamse Beweging en in 2008 te vroeg overleden. Een mens heeft voortdurend de neiging om terug te spoelen of het beeld te bevriezen, op zoek naar bekende koppen op congressen, betogingen enzovoort.

Ook de geïnterviewde politici worden soms op enige nostalgie betrapt. Vooral als ze terugblikken naar verkiezingsoverwinningen. Vorige dinsdag kregen zowel Ben Weyts als Bart De Wever haast de tranen in de ogen toen ze terugdachten aan de N-VA-overwinning van 2009: niet de grootste, wel de mooiste. De beelden van toen tonen een N-VA die frisser en jeugdiger oogt dan vandaag. Natuurlijk omdat de hoofdrolspelers er allemaal een tikkeltje jonger uitzien. Maar ook omdat de partij in de beginperiode nog iets onbevangens en haast kinderlijks had.

Het waren de geluiden van de eerste dag, de tijd dat de N-VA als een jong veulen ronddartelde in het politieke landschap.

Op de beelden van de regeringsvorming in 2007 krijg je een Bart De Wever te zien die als een guitige Papageno over de scène wandelt en het gebeuren van grappige commentaar voorziet. Hij neemt deel aan de onderhandelingen maar staat er tegelijkertijd buiten.

Het is moeilijk te geloven dat dit hetzelfde personage is als de getormenteerde Bart De Wever van vandaag, de man die alle problemen van België op zijn schouders torst.

Voor veel flaminganten werd met de opgang van de N-VA een zwarte bladzijde omgeslagen. Hoe traumatiserend het conflict binnen de Volksunie was konden we zien in de eerste aflevering. Dan was het plezieriger om deze week nog eens terug te blikken op de wonderjaren van de N-VA.

Trauma

Wonderjaren die overigens in de ogen van velen blijven duren. Ondanks de huidige communautaire stilstand of net, paradoxaal genoeg, dankzij die stilstand. Want die zorgt ervoor dat we een exceptionele periode beleven zonder grote turbulenties in het Vlaams-nationalisme.

Ook de lange verkiezingsloze periode draagt daartoe bij. De N-VA-aanhang kan uitzonderlijk lang nagenieten van de voorbije verkiezingsoverwinningen. Wie (zoals Vuye en Wouters) die roes verstoort, wordt al snel scheef bekeken. Niet opnieuw de ‘broedertwist en schande’ van twintig jaar geleden!

N-VA'ers willen het moment van glorie en eensgezindheid zo lang mogelijk vasthouden. Nu gebeurt het in fantasy-romans wel eens dat een historisch moment wordt bevroren in de tijd (denk bijvoorbeeld aan Iron Council van China Miéville). In werkelijkheid gaat de geschiedenis onverbiddelijk verder.

Ook de knusse tijdsbubbel waarin de N-VA'ers zich vandaag bevinden, zal eerder vroeg dan laat openspatten. Het lijkt haast onvermijdelijk dat het Vlaams-nationalisme ten laatste in 2019 opnieuw in woeliger vaarwater terechtkomt.

De dramatische scenario’s van de eerste aflevering dreigen zich dan te herhalen.

Nieuw Egmont?

Wat zou er bijvoorbeeld gebeuren als de huidige regering wordt voortgezet en Bart De Wever in 2019 tekent voor nog eens vijf jaar van communautaire omerta? Dan zal men de meer radicale nationalisten van de N-VA snel aantreffen in een of ander Oranjehof-achtig établissement.

Maar wat als de N-VA moet onderhandelen over een zevende staatshervorming? Wat als er daarbij een lastig compromis moet worden gesloten? Wat als blijkt dat het resultaat daarvan van in de verste verten niet lijkt op het confederalisme dat de N-VA voor ogen had? Dan krijg je opnieuw een Egmont-achtige verscheurende clash tussen de partij en de beweging.

Geloofwaardigheid?

Het meest comfortabele scenario zou zijn dat de N-VA in 2019 opnieuw naar de oppositie wordt verbannen. Maar dan is het nog maar de vraag of de partij snel haar geloofwaardigheid zal herwinnen als een rebelse anti-establishmentpartij.

Hopelijk maakt Marc Van de Looverbosch over pakweg tien jaar een tweede seizoen van ‘De wissel van de macht’. Het is twijfelachtig of de huidige akkefietjes binnen de N-VA de nodige stof zullen opleveren voor afleveringen die even intens en emotioneel geladen zijn als in het eerste seizoen. Daarvoor is het allicht wachten tot 2019.

Meest gelezen