Wil je weten hoe je gelukkig wordt? - Lieven Annemans

Gezondheidseconoom Lieven Annemans gaat op zoek naar ons geluk. Hij start een leerstoel aan de universiteit Gent: "Perspectieven op een gezond en gelukkig leven." In deze opinietekst geeft hij al aan wat ons gelukkig of ongelukkig maakt.
opinie
Opinie

Lieven Annemans is hoogleraar in de gezondheidseconomie aan de Universiteit Gent.

Het was even schrikken toen jaren geleden het bij velen onbekende land Bhutan op de proppen kwam met een ideetje: waarom niet voor alle landen ter wereld het Bruto Nationaal Geluk meten?

"Beleidsmakers, stop met focussen op het enge Bruto Nationaal Product, op import en export, begrotingstekorten en dies meer. Waar het echt om gaat is niet welvaart, maar welzijn, en …geluk!."

Zodra het magische woord valt krijg je uiteenlopende reacties, van enthousiasme en nieuwsgierigheid, over meewarig geschuddebol tot ongeloof.

Geluk kan je toch niet meten? Geluk, dat heeft iets softs. Of nog: het zit in jezelf, je hebt aanleg om gelukkig te zijn of niet en daar kan je verder niets aan doen.

Geluk is wél te meten

Maar het goede nieuws is: men kan het wel meten! Nu ja meten, het is niet zo dat we over een soort voltmeter beschikken die we op iemands hoofd kunnen plaatsen om zijn of haar geluk te meten. Maar er bestaan wél eenvoudige vragen die men al decennia toepast en de wetenschappelijke toets doorstaan.

Een klassieker is: “in het algemeen, hoe tevreden ben je met je leven, op een schaal van 0 tot 10?” Deze eenvoudige vraag wordt onder andere toegepast door Eurostat om het geluk van de Europeanen op te volgen en te bestuderen. België staat in die EU ranking overigens op de zesde plaats, na de onvermijdelijke Scandinaven (met Denemarken op kop) en ook na onze noorderburen.

Geluk is ook te beïnvloeden

En nog beter nieuws: ons aller geluk kan beïnvloed worden. Geluks-psychologen zijn de specialisten in het leren aan mensen om gelukkiger te worden. Het draait dan meestal om het zogenaamde ABC.

A staat voor Autonomie: als je voor een groot stuk je leven zelf in handen hebt, dan draagt dat bij tot je geluk.

B staat voor Betrokkenheid: de mens is een sociaal dier, en als je tot een groep behoort, als je erbij hoort dan stijgt de kans op gelukkig zijn.

En C staat voor competent: als je iets zinvols doet en het gevoel hebt dat je datgene wat je doet ook aankan, dan stijgt weer de kans op geluk. Denk aan het hebben van een zinvolle job, waarin je voldoende vrijheid hebt tot initiatief, met fijne collega’s en met een werkgever die geen dingen van je verwacht die je niet aankan. Succes gegarandeerd.

TEK IMAGE/SCIENCE PHOTO LIBRARY

Maakt gezondheid gelukkig?

Maar er is meer. We weten dat gezond zijn ook helpt, en geen beetje. Uit een studie van Eurostat blijkt dat mensen met een zeer slechte gezondheid in 2 gevallen op 3 ongelukkig zijn. Meer investeren in gezondheid en ziektepreventie lijkt de logische keuze.

Maakt geld gelukkig?

En natuurlijk is het hebben van voldoende geld ook een factor. Die relatie tussen geld en geluk is al uitgebreid onderzocht. Als je weinig hebt dan zal meer geld je kansen om gelukkig zijn doen stijgen. Meer geld maakt dus gelukkiger, maar wel tot op een bepaald niveau.

Studies suggereren dat men met een gezinsinkomen van 70.000 euro per jaar aardig dicht bij dat plafond zit. Nog meer geld draagt dan niet meer bij tot extra geluk. Overigens, de relatie bestaat ook omgekeerd: mensen die gelukkig zijn op de jong volwassen leeftijd maken later ook meer kans om een goed inkomen te verwerven.

Maken vrienden gelukkig?

En dan is er nog de gemeenschap waarin je leeft. In de eerste plaats denk je dan aan je nabije gemeenschap (vrienden, kennissen, collega’s) en de omgeving waarin je werkt en woont. Denk maar aan de nostalgische gevoelens die ouderen krijgen wanneer ze spreken over hoe de mensen vroeger meer aaneen hingen, hoe in het dorp of in een wijk iedereen elkeen kende.

Maar ook op een meer ‘macro’-niveau bepaalt onze gemeenschap ons geluk: vertrouwen in het beleid, de invloed van het klimaat.

Er wordt al veel geluk gemeten

Steeds meer landen, waaronder ook België, meten nu uitvoerig hun bruto nationaal geluk. En daarin kijken ze niet alleen naar de tevredenheid van de burgers met het leven maar ook hoe we als land scoren op al die factoren die ons geluk beïnvloeden.

Het Planbureau bracht onlangs de tweede versie van het rapport uit. Ook het initiatief ‘happonomy’ publiceert geregeld studies en feiten die met geluk te maken hebben.

Wat is dan nog nodig?

Als men dat allemaal al weet, waarom heeft extra onderzoek naar geluk dan nog zin? Toch is het net dat wat we gaan doen aan de Universiteit Gent dank zij een leerstoel geschonken door Delta Lloyd. Want die relaties met geluk die zijn vaak slechts voor een deel onderzocht, meestal leggen studies slechts een stukje van de puzzel bloot.

Wat we gaan proberen is om de hele puzzel in kaart te brengen. Wat weegt meer door, en bij wie, hoe beïnvloeden die factoren elkaar? En we doen dat onderzoek met een doel: het beleid, werkgevers, scholen, … informeren en adviseren omtrent wat ze kunnen doen.

Aan welke touwtjes moet men vooral trekken om echt een impact te hebben, niet alleen op het niveau van geluk maar ook op de verdeling ervan. Want zij die door allerlei omstandigheden niet gelukkig zijn moeten het eerst geholpen worden.

En voor de sceptici die zich nog steeds afvragen of dit allemaal zin heeft. Natuurlijk wel. Wanneer de verschillen kleiner worden en het gemiddelde geluk stijgt dan is er minder geweld, vijandigheid en misdaad. En dat betekent automatisch een meer aangename samenleving om in te wonen. Wie wil daar niet van proeven?

Meest gelezen