Vooroordelen over vooroordelen - Luckas Vander Taelen

De bedenkers van de goedbedoelde voorstellen om examenmethodes te hervormen lijken onvoldoende te beseffen dat ook zij niet vrij zijn van vooroordelen, maar dan wel tegenover het belangrijkste kenmerk van onderwijs: dat het door en voor mensen gemaakt is.
opinie
Opinie

Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.

Enkele onderwijsdeskundigen stellen voor om bij schriftelijke examens de naam van de student te vervangen door een nummer. Als een examinator de naam van een student ziet, dan kan dat volgens een onderwijsexperts leiden tot "bias".

Ik heb al meteen zelf een bias als iemand het nodig vindt om een Engels woord te gebruiken, voor iets dat evengoed in het Nederlands kan gezegd worden, maar dit geheel ter zijde. Vooroordeel klinkt waarschijnlijk minder wetenschappelijk dan bias, denk ik...

Objectief?

Het zou dus volgens deze specialisten kunnen dat een professor die over een technisch vak examineert, denkt dat meisjes per definitie minder geschikt zijn voor een vak in die sector en zijn quotering hierdoor beïnvloed wordt.

Net zoals het mogelijk zou zijn dat een docent iemand met een niet-Belgische familienaam anders beoordeelt. Nummers zouden die subjectiviteit wegnemen en een grotere garantie bieden op een evenwichtigere beoordeling.

Eerder hadden andere specialisten al aangeraden om bij mondelinge proeven geen vrouwelijke studenten alleen te laten met een mannelijke examinator. Want dan zou er sprake kunnen zijn van een seksistische bias.

Er zou dus altijd een stille getuige aanwezig moeten zijn, om elke ontsporing onmogelijk te maken. Waarom er meteen ook geen waakhond werd geëist bij een vrouwelijke professor die een mannelijke student ondervraagt, lijkt mij blijk te geven van een zeer grote bias.

Als men de intimiteit van een mondeling examen wil doorbreken, dan geldt dat toch voor iedereen? Waarom zou er geen sprake kunnen zijn van overschrijdend gedrag in het geval van een vrouwelijke examinatrice? En waarom gaan die deskundigen ervan uit dat seksuele intimidatie enkel hetero-seksueel zou zijn?

Een volgende stap zou kunnen zijn dat iemand met een migratie-achtergrond kan eisen dat hij bij een examen vergezeld wordt door iemand uit zijn gemeenschap om elke vorm van cultureel imperialisme vanwege blanke examinatoren uit te sluiten.

Dit soort voorstellen geven vooral blijk van een bijzonder groot wantrouwen tegenover docenten. Geloven die onderzoekers nu echt dat examinatoren zich bij quotering laten leiden door de naam of het geslacht van een student? Of dat bij een mondeling examen vrouwelijke studentes op hun uiterlijk beoordeeld worden?

Het lijkt wel een trend, die overgewaaid is uit de Verenigde Staten, waar advocaten te pas en te onpas dreigen met processen. Ook bij ons gebeurt het steeds meer dat gebuisde studenten klacht indienen en hun resultaat in vraag stellen. Dan komt een bureaucratische procedure op gang waar de docent wordt geconfronteerd met de student en zijn eventuele raadgevers.

Gehaaide advocaten

Een keer heb ik dit zelf als docent meegemaakt. Het ging over een student die zich had laten kenmerken door een grote afwezigheid in de cursus en een bijzonder slechte praktische proef. Enkel hij was overtuigd van zijn miskend talent en onze onaanvaardbare euh...bias.

Hij had zich laten vergezellen van zijn vader, die als een gehaaide advocaat elk woord van de geschreven eindbeoordeling over zijn zoon in twijfel trok. Uiteindelijk kostte de procedure ons veel tijd, talrijke vergaderingen en een schriftelijke motivatie van ons besluit, waarvan elk woord gewikt en gewogen was, om te vermijden dat de verongelijkte student zijn gelijk zou proberen te halen bij de Raad van State.

De student ging gelukkig niet zo ver. Blijkbaar had zijn familiale raadgever ook ingezien dat het slecht resultaat van zijn zoon minder te maken had met een vooroordeel van onze kant dan met zijn beperkte werkijver en talent.

Ontmenselijking van het onderwijs

Maar steeds groter wordt de druk op docenten om examenresultaten, ook van praktische proeven, uiterst gedetailleerd te motiveren, om niet een gemakkelijke prooi te worden te worden van studenten die liever hun lesgevers dan zichzelf in vraag stellen.

Wie twijfel zaait over de objectiviteit van examinatoren moet beseffen dat het enige alternatief zogenaamd neutrale multiple-choice proeven zijn, omdat die de meeste garantie zouden bieden op gelijke kansen. Dat lijkt mij het begin van een betreurenswaardige ontmenselijking van het onderwijs, in de naam van een vermeende objectivering.

De bedenkers van de goedbedoelde voorstellen om examenmethodes te hervormen lijken onvoldoende te beseffen dat ook zij niet vrij zijn van vooroordelen, maar dan wel tegenover het belangrijkste kenmerk van onderwijs : dat het door en voor mensen gemaakt is...

Meest gelezen