Obama's farewell - Michiel Vos

Michiel Vos is correspondent in de VS en doet regelmatig verslag voor "Terzake" en "De ochtend". Hij is ook schoonzoon van Nancy Pelosi, de Democratische oud-voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.

"This guy again?", merkte de zojuist genomineerde presidentskandidaat van de Democratische partij op toen hij mij voor de tweede keer zag, vragend om een foto. Vriendelijk was het niet. Licht spottend zelfs, en waarom niet? De jonge Senator uit Illinois had gelijk: ik had mijn foto al met hem genomen. Hij kon niet weten dat er iets mis was gegaan met de camera (hoe ouderwets!) en dat ik het nog een keer probeerde in de warme, overvolle ruimte, ergens in de betonnen catacomben van het Mile High Stadium van het Denver Bronco’s footballteam diep in de avond van 28 augustus 2008. Het was de laatste avond van de vierdaagse Democratische Conventie en daar stond ik ingeklemd tussen Stevie Wonder en Secret Service agenten tevergeefs te bedelen om mijn 2e foto met de toekomstige president.

Barack Obama had zojuist een speech voor 84.000 man gegeven en was on a high. Hij had in een tot ‘Barack Obama temple’ omgetoverd sportstadion net de speech van zijn leven gegeven en de nominatie van de Democratische Partij ontvangen. In de speech had hij zoals wel vaker, gerefereerd aan de eveneens uit Illinois afkomstige Abraham Lincoln. En natuurlijk aan Amerika’s black icon supreme: Martin Luther King Jr., die, volgens Obama in zijn Denver-speech, op zijn beurt de ‘I have a dream’-speech had geleverd op de trappen van Amerika’s heilige der heilige: het Lincoln Memorial.

Er was die avond voor mij en die 84.000 anderen in dat machtige stadion een rechte lijn te zien van de bevrijding van de slaven door Lincoln, via de emancipatie van de ‘negroes’ door MLK naar Amerika’s eerste zwarte president. Die avond was iedereen ervan overtuigd dat het hem zou lukken.

En dus bracht zijn "This guy again?" een uurtje later in de betonnen catacomben mij weer helemaal terug op aarde. Ja, hij was een allemachtig spreker en zou een symbolisch transformative president worden maar het politieke handwerk van foto’s nemen van – toegegeven – opdringerige politieke toeristen als ik, die via, via voor z’n neus werden gezet was hem niet zo gegeven. Het sociale aspect van het presidentschap, het handen schudden, het vriendjes maken in eigen partij en in die andere partij, was minder zijn ding, dan zeg, Bill Clinton, die vriend en vijand tot 2 uur ’s nachts opbelde met ongevraagd advies of zijn laatste hersenspinsel. Niet Obama – Obama is best alone: op een podium, zoals hij ook gisteravond voor de zoveelste keer deed wat hij het beste doet: een welbespraakte, soepele maar ook licht professorabele man die je meeneemt in een verhaal over Amerika.

Zijn stijl is nog steeds prachtig en was opwindend in 2008 – hij was een verademing tegenover de mechanische Hillary maar in 2016 is de politieke staalkaart in de VS toch enigszins veranderd: de genuanceerde Obama maakt over 10 dagen plaats voor de populistisch uit-de-buik-toon van Donald Trump. Trump was natuurlijk een thema gisteren, zonder dat hij overigens echt genoemd werd. De Amerikaanse democratie, het experiment Amerika en hoe dat te beschermen was het echte thema.

Hij speechte over solidariteit, het gevecht dat democratie is, de tests die Amerika dagelijks doorstaat en zal doorstaan – ‘ook op de 20e januari’ – wanneer we gaan van de eerste zwarte president naar de eerste,… wie weet wat.

In de traditie van farewell addresses sinds Amerika’s Vader des Vaderlands, George Washington, gaf Obama zijn visie op het land dat hij 8 jaar heeft geleid. In de traditie waarin Ike in 1961 waarschuwde tegen het military industrial complex en waarin Ronald Reagan in 1989 nog éen keer zijn favoriete shining city on a hill aanhaalde, hoorden we professor Obama nog één keer zijn visie geven op dat ding dat we democratie noemen.

Als we ervoor zorgen dat we ons niet louter verschansen in onze eigen ‘informatie bubbles’ met onze eigen informatie en feiten maar als we zo nu en dan nog naar onze tegenstanders luisteren dan komt het allemaal best goed volgens Obama. "Moe van bekvechten met totale onbekenden op het internet? – probeer eens met ze te praten in real life!"

Onze democratie is in gevaar wanneer we haar voor lief nemen en het is volgens Obama aan de burger – niet aan de politieke klasse – om haar te beschermen. Dat ding dat we democratie noemen heeft de burger nodig.

We zitten allemaal in deze democratie die omhoog wordt gehouden door onze waarden (‘values’) en we moeten allemaal vechten tegen de verzwakking van die waarden: en "That’s why I reject discrimination of Muslims who are just as patriotic as ours." Het was de opmerking die het grootste applaus kreeg en die wellicht zijn ideaal van een inclusief Amerika het beste vertegenwoordigde in deze straffe tijden en waarmee hij terugkeerde naar zijn thema dat hem in 2004 beroemd maakte (ook tijdens een Democratische Conventie – mijn eerste, in Boston) en welk thema hij tot in het Oval Office altijd heeft meegenomen: Er is geen Blue State America en geen red state America – there are only the United States of America.

"Yes we can – yes we did!" riep hij nog onder luid applaus en met die woorden was Barack Obama’s presidentschap voorbij.

END