Ook moslima's moeten beleefd een hand geven - Luckas Vander Taelen

Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.

De Brusselse Schepen Alain Courtois (MR) wil geen huwelijken meer officialiseren in het Brussels stadhuis als de toekomstige echtgenoten weigeren hem de hand te schudden. Dat komt de laatste jaren vaker voor, omdat sommige moslima's volgens hun fundamentalistische religieuze opvattingen geen handdruk mogen aanvaarden van een onbekende man.

Courtois is dat beu. Hij vindt het niet kunnen dat de meest elementaire vorm van beleefdheid wordt genegeerd en weigert zijn standaarden aan te passen aan dat soort onwillige Brusselaars. Een niet echt onbegrijpelijke reactie.

Unia, het interfederaal centrum voor gelijke kansen, had niet veel tijd nodig om te reageren en zijn afkeuring te laten blijken. Maar niet de onbeleefde burgers krijgen er van langs, wel de schepen zelf.

Voorzitster Els Keytsman betoogt dat Courtois zich had laten kennen door een verregaande vorm van "etnocentrisme", waarmee ze Courtois ervan beschuldigt niet verder te kijken dan zijn Belgische neus lang is.

Het is dus eigenlijk Courtois die onbeschoft is, suggereert Keytsman, omdat hij niet beseft dat er andere culturen met andere normen bestaan, waarin het niet de gewoonte is om iemand de hand te schudden. Met dat soort verschillen moeten we dus leren omgaan, vindt Keytsman.

En zo kijken we weer eens de andere kant op. Keytsmans beschuldiging van etnocentrisme is een uiting van een ideologie die al voor veel verwarring heeft gezorgd, het cultuurrelativisme. Dat betekent dat men niet vindt dat de eigen cultuur beter is dan een andere.

Op zich is dit lovenswaardig, in het licht van een voorbijgestreefde vorm van cultureel kolonialisme. Krampachtig vasthouden aan de stereotypes van de superieure westerse cultuur biedt geen model om de veranderende wereld te begrijpen.

Maar betekent dit dat wij alles moeten aanvaarden? En is het echt zo onbegrijpelijk dat wij geloven dat er zoiets bestaat als algemeen aanvaarde omgangsvormen? Als een man weigert een vrouw de hand te drukken, en wij daarover verontwaardigd zijn, geven wij dan blijk van etnocentrisme? En waarom zouden toegevingen alleen van één kant moeten komen?

Als een man weigert dat zijn vrouw onderzocht wordt door een mannelijke dokter, moeten wij daaraan dan toegeven, uit respect voor een andere cultuur? In Brussel hoort men steeds regelmatiger de vraag naar gescheiden zwemlessen in de scholen. Gaan we de gelijkheid tussen man en vrouw terugdraaien, omdat dat zo hoort voor fundamentalisten?

In bepaalde kringen van dolgedraaide politiek-correcten heeft men zelfs begrip voor de meest abjecte vormen van vrouwendiscriminatie in moslimmiddens, om toch maar niet beschuldigd te worden van etnocentrisme.

Hoe komt het toch dat wij zo gemakkelijk veel van de belangrijke maatschappelijke verworvenheden ondergeschikt maken aan religieus geïnspireerde eisen? Vooral op het vlak van de emancipatie van de vrouw is men soms blind hiervoor.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw streden feministen voor de bevrijding van de vrouw, nu staan ze vaak op de barricade om de onderdrukking van met name moslima's met hand en tand te verdedigen.

Alsof wat gold voor onze vouwen, niet van toepassing is op vrouwen met allochtone achtergrond. Sommigen hebben het moeilijk een onderscheid te maken tussen een eng culturalisme dat andere culturen minderwaardig acht en de universaliteit van bepaalde waarden.

Culturele eigenheid mag geen principieel onaantastbaar gegeven zijn. In bepaalde gevallen stellen we er immers wel degelijk beperkingen aan. Vrouwenbesnijdenis, dat vinden we allemaal onaanvaardbaar, hoewel betrokken Afrikaanse vrouwen dat barbaars gebruik soms verdedigen als cultureel.

Op zich beschouwd kan men de weigering om iemands hand te drukken afdoen als een recht. Maar als men de moeite doet met enig recul het ruimere kader te bekijken, dan is het allerminst een verwaarloosbaar detail.

Men kan ook opwerpen dat Courtois zich als schepen neutraal moet opstellen tegenover iedereen die in zijn gemeente wil trouwen. Of een wollig betoog houden over etnocentrisme. Maar zo draaien we ons hoofd weer eens weg van de essentie: dit gebeuren is een zoveelste verontrustende illustratie van een toenemende religieus geïnspireerde intolerantie.

Dat bleek ook maandag, op de Brusselse gemeenteraadszitting, waar een groep jongeren stil protest hield omdat volgens hen de “vrijheid van religie systematisch geschonden en geminacht wordt door de stad”. De rel rond Courtois was hiervan een illustratie, vonden zij. Nergens is de godsdienstvrijheid groter dan in België. Maar daarover is het niet meer te doen.

De fundamentalisten willen meer dan dat: te vrezen valt dat in die jonge verwarde hoofden de scheiding tussen kerk en staat niet meer zo belangrijk is en dat hun godsdienst boven alles staat. Elke toegeving op dit vlak zou een dramatische vergissing zijn...