Vijf redenen waarom de benzineprijs wel/niet fors zal stijgen - Hans Bevers

Hans Bevers is hoofdeconoom bij de bank Degroof Petercam.

Na twee maanden van intense onderhandelingen bereikte de organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) dan toch een akkoord over de verlaging van de olieproductie. Dat is opmerkelijk omdat het de eerste productiebeperking in acht jaar tijd is.

De geloofwaardigheid van het kartel liep dan ook een stevige deuk op de voorbije jaren. Het akkoord kan de olieprijs de volgende jaren een duwtje in de rug geven. Maar er zijn overtuigende redenen waarom een forse stijging er niet meteen zit aan te komen.

De OPEC-leden (exclusief Libië, Nigeria en Indonesië) verbinden zich vanaf begin 2017 tot een productievermindering van 1,2 miljoen vaten per dag. Daardoor komt het streefdoel op 32,5 miljoen geproduceerde vaten per dag te liggen. Ook de productie van landen die niet tot het kartel behoren zou slinken. Het zou gaan om een vermindering van 0,6 miljoen per dag waarvan de Russen de helft voor hun rekening nemen.

Vandaag noteert de olieprijs terug boven de 50 dollar per vat, bijna het dubbele van het dieptepunt begin dit jaar maar toch nog net onder het niveau van twee jaar geleden toen de olieprijs er al een flinke neerwaartse rit had opzitten.

Dat kwam vooral door het hogere aanbod van schalieolie uit de VS maar ook door de strategie van Saoedi-Arabië om volop olie te blijven oppompen. Dit met de bedoeling om hun Amerikaanse concurrenten uit de markt te spelen. Dat is in zekere mate ook gelukt. Vele investeringen in de Amerikaanse energiesector werden het laatste jaar op pauze gezet.

De belangrijkste achterliggende reden van het akkoord is vrij duidelijk. De lage olieprijs zette de afgelopen jaren fors druk op het verdienmodel van vele olieproducerende landen. Dat leidde in landen als Saoedi-Arabië tot een onhoudbare budgettaire situatie. Het overheidstekort bedraagt er dit jaar maar liefst 13% van het bbp.

De prijsstijging sinds begin dit jaar suggereert dat het overaanbod van olie stilaan is weggewerkt. Door de OPEC-deal zal de vraag naar olie nu boven het aanbod komen te liggen. Daardoor ontstaat opwaartse prijsdruk. Maar of die prijsklim ook fors zal zijn, valt sterk te betwijfelen.

Eén

Eerst en vooral, de voorraadniveaus blijven aanzienlijk. Alleen al in de OESO-landen gaat het om zo’n 3 miljard vaten, hoger dan het gemiddelde van 2,5 miljard vaten over de voorbije 5 jaar.

Twee

Bovendien is de implementatie van het akkoord verre van gegarandeerd. Het nakomen van afspraken rond productiebeperkingen verliep in het verleden allerminst vlekkeloos. Ook nu is er geen formeel mechanisme om het akkoord af te dwingen.

Drie

Ten derde, de Amerikaanse producenten van schalieolie werden de voorbije jaren efficiënter. Men mag er vanuit gaan dat een olieprijs van 60 dollar per vat zal leiden tot een duidelijke toename van de Amerikaanse productie.

Trump helpt misschien ook een handje. Hij liet duidelijk verstaan de verdere ontwikkeling van de Amerikaanse energiesector te zullen ondersteunen.

Vier

Ten vierde vermelden we de rol van de Amerikaanse dollar. Indien die nog zou versterken door het stimulusbeleid van Trump, dan zet dit ongetwijfeld druk op de vraag naar olie. Het wordt dan immers voor vele landen duurder om olie te importeren.

Vijf

En op langere termijn speelt de dalende energie-intensiteit. Op wereldniveau daalde de energieconsumptie per eenheid economische output de voorbije twintig jaar met bijna een derde.

Men kan verwachten dat technologische doorbraken ervoor zullen zorgen dat deze trend zich de volgende decennia doorzet.

Voorspellen is moeilijk, zeker in een markt waar de OPEC instaat voor meer dan 30% van de globale olieproductie. Maar wellicht zal de prijs aan de benzinepomp in 2017 niet al te fors de hoogte in gaan.

Dat het oliekartel een teken van leven vertoont is wel een belangrijk signaal. Daar staat dan weer tegenover dat het akkoord in eerste instantie maar voor zes maanden geldt.

In ieder geval heeft de OPEC de komende jaren nog veel werk om haar geloofwaardigheid op te krikken. Voorlopig kunnen we de deal dus nog altijd bestempelen als een storm in een vat olie.