Niet enkel traangas zorgt voor Griekse tranen – Bruno Tersago

Bruno Tersago woont en werkt in Griekenland. Hij is correspondent voor onder meer VRT Nieuws en schreef een boek over de Griekse economische en budgettaire crisis.

Onder druk van de schuldeisers was de Griekse regering overgegaan tot een dertiende verlaging van de pensioenen sinds het uitbreken van de crisis. Door het feit dat er steeds minder inkomsten in de pensioenkas komen, dreigt het systeem volledig onleefbaar te zijn, aldus het Internationale Muntfonds. Het snijden in de pensioenen is volgens het IMF de enige manier om het systeem overeind te houden. De besparingen waren trouwens nog maar eens een voorwaarde voor de uitbetaling van een schijf van de laatste noodlening.

Gepensioneerden hebben over de jaren hun pensioen zien dalen met 20% tot 50%. Iets minder dan de helft van de gepensioneerden, of ongeveer 1,2 miljoen mensen, moet het stellen met een netto pensioen dat lager ligt dan de relatieve armoedegrens van 665 euro per maand.

Door het verwoestende besparingsbeleid van de voorbije jaren zijn 52% van de Griekse families ondertussen aangewezen op het pensioen van ouders en grootouders om het hoofd enigszins boven water te kunnen houden. Een kwart van de Grieken zit ondertussen langdurig zonder werk, en heeft geen enkel recht meer op enige vorm van uitkering.

Of de pensioenkassen nog ooit leefbaar zullen worden in Griekenland, is ten zeerste te betwijfelen. De Griekse bevolking vergrijst tegen een hoog tempo en het aantal geboortes daalt voortdurend omdat jonge koppels nauwelijks financiële middelen kunnen vergaren om een toekomst op te bouwen, laat staan om aan kinderen te beginnen.

De helft van de werknemers in de privésector verdient minder dan 800 euro per maand. Hun bijdragen aan de pensioenkassen vermindert stelselmatig, te meer omdat ze worden gedwongen te werken met contracten met lage sociale bijdrages, op vraag van de schuldeisers. Op die manier zouden werkgevers meer geneigd zijn om mensen aan te nemen. Voltijdse banen worden verder in Griekenland een zeldzaamheid. In 2015 gebeurde 55% van de nieuwe aanwervingen onder nieuwe, flexibele, arbeidsvormen.

Een studie van de Bank van Griekenland uit juni 2016 toonde aan dat 427.000 hoog opgeleide Grieken (op een bevolking van iets meer dan 10 miljoen) hun land hebben verlaten sinds de crisis is uitgebroken in 2008, op zoek naar een betere toekomst die ze in eigen land niet zien. Zij zullen nooit een baan in Griekenland vinden en al zeker nooit sociale bijdragen betalen.

Wie hoopt op investeringen, dreigt ook bedrogen uit te komen. Meer dan 400.000 kleine en middelgrote ondernemingen hebben sinds 2009 de deuren gesloten. In 2015 alleen zijn meer dan 70.000 bedrijven uitgeweken naar de buurlanden, voornamelijk Bulgarije en Cyprus, om aan de toenemende belastingdruk te ontsnappen. De trend in 2016 ziet er niet anders uit, ook al omdat de regering Tsipras nog meer belastingen heeft ingevoerd.

Toen de Grieken in januari 2015 overtuigend voor Alexis Tsipras en zijn partij SYRIZA stemden, was dat met de hoop dat de jonge politicus het verwoestende beleid een halt zou toeroepen. Sinds een marathonsessie van 17 uur met de andere Europese regeringsleiders, heeft de Griekse premier een bocht van 180 graden gemaakt en volgt hij hetzelfde beleid dat zijn voorgangers Giorgos Papandreou en Antonis Samaras hun politieke toekomst heeft gekost. Bovendien verdedigt hij datzelfde beleid ook, waardoor hij al heel wat van zijn populariteit heeft moeten inboeten.

Maar niemand had verwacht dat deze regering op dezelfde manier tegen protest zou optreden dan de vorige regeringen. Voormalig premier Samaras had de hele tijd dranghekken voor het parlementsgebouw gezet, om de tempel van de democratie af te schermen van het volk. Op de eerste dag dat SYRIZA aan de macht kwam, werden die hekken weggehaald. Maar ondertussen staat er een permanente eenheid van de oproerpolitie aan de straat waarin de ambtswoning van de premier zich bevindt.

De politie heeft naar aanleiding van het protest van vorige maand laten weten niet langer nog traangas of pepperspray in te zetten op betogingen, en bevoegd minister Toskas heeft de verantwoordelijkheid op zich genomen en gezegd dat het incident eenmalig was. Maar dit soort reacties kunnen het geschaafde imago van de regering van “de eerste keer links” niet meer opkrikken.

Een enquête van begin oktober toont aan dat 85% van de Grieken vindt dat het land op het compleet verkeerde spoor zit. Iets meer dan de helft van de bevolking vindt dan ook dat het misschien een goed idee is om nieuwe verkiezingen uit te roepen, hoewel de meeste hun twijfels hebben of dat ook maar enig gevolg zal hebben voor beleid. Maar mochten de verkiezingen er komen, dan heeft 42% van de bevraagden meer vertrouwen in oppositieleider Mitsotakis tegenover 23% in premier Tsipras.