Vous avez bien choisi - Luckas Vander Taelen
Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.
Ik luister elke dag trouw naar de ochtendradio van de RTBF. Dat is om vele redenen bijzonder interessant, al was het maar om te weten wat onze Franstalige landgenoten bezighoudt, of liever wat de media hen vertellen.
Meestal is dit niet zo erg verschillend van wat je bij Radio 1 hoort, op wat regionaal nieuws na. Alleen wordt er op La Première heel veel gesproken. Uiterst vlotte Talk Radio, zonder muziek, van 6 tot 9. Heel erg aangeraden voor wie zijn oor eens te luisteren wil leggen buiten onze binnenlandse grenzen.
Eén ding moet je er wel bijnemen, dat is de uiterst specifieke manier waarop Franstalige journalisten omgaan met voor hun vreemde talen en dan vooral met het Engels. Geen niet-Franse naam of term die niet geradbraakt en zo vaak onverstaanbaar wordt voor Vlaamse oren.
H's worden nooit uitgesproken en het accent ligt altijd verkeerd. Het duurt enige tijd voor je het weet over wie ze spreken als ze het bijvoorbeeld hebben over Illaríé Clintón of Davíéd Camerón, die wel Mexicaanse politici lijken.
Nog cryptischer zijn vaak de namen van popgroepen in de Franstalige mond. Les Reddot, zo worden de The Red Hot Chili Peppers steevast genoemd, B52 wordt vertaald als Bé Cinquante Deux en Reddi-O-Ed is de francofone schuilnaam van Radiohead.
Angelsaksische hegemonie
Talenkennis blijft dan ook ondanks het succes van immersiescholen een bijzonder zwak punt van Franstaligen. Jongeren horen gewoon te weinig goed uitgesproken Engels om het behoorlijk te spreken.
De tv-zenders zijn daar voor een groot stuk verantwoordelijk voor: alle films worden systematisch gedubd, zelfs MTV is in Franstalige versie te zien. Cultuurzender Arte zendt geen film of documentaire uit in originele versie.
Wie naar RTBF of RTL luistert, heeft nog nooit de stem van Donáld Trêmp of Illaríé Clintón gehoord. Hun debatten waren enkel in version française te zien.
Het ergste is dat ik weinig Franstaligen ken die zich hieraan ergeren. Het is een kwestie van gewoonte, zeggen ze dan, zo is dat nu eenmaal.
En op een hoogst bizarre manier zien ze er een strijd in tegen de Angelsaksische hegemonie. En dan verbazen diezelfde mensen zich erover dat zo weinig jongeren een verstaanbaar woord Engels uit hun mond krijgen...
Vlamingen worden gedubd
Dat het anders kan, hoorde ik in het eveneens Franstalige Québec. Daar wordt de liefde voor de eigen taal niet verward met het verplicht massacreren van andere talen. Als nieuwslezers daar een Engelse naam uitspreken, dan doen die dat met perfecte tongval.
Openheid voor andere talen is niet erg groot bij onze Franstaligen. En helaas spelen soms duistere politieke motieven mee. Een paar jaar geleden circuleerde op de RTBF-nieuwsdienst nog een dienstnota waarin werd aangedrongen op verfranste uitspraak van Vlaamse namen.
Er moest dus Vanden Bosj, Vermeersj, De Backère en De Costère gezegd worden. Dat soort communautaire krampachtigheid heeft gelukkig sinds enige tijd plaats gemaakt voor linguïstische détente, waarbij Vlamingen in het tv-nieuws niet meer gedubd, maar ondertiteld worden. Dat is een hele symbolische stap, want geen andere taal wordt met die egards behandeld.
"Vanden Baur"
In het journaal althans. Want helemaal verdwenen is het ergerlijke Franstalige linguïstische meerwaardigheidscomplex niet. Of wat dacht u van de radioreclame van elektroketen U-heeft-goed-gekozen-Vanden Borre?
Toch een door en door Vlaamse naam? Maar in het Frans wordt dat Vous-avez-bien-choisi- Vanden Baur. Alsof voor een bepaald publiek een Frans accent aan een merk toch nog altijd een meerwaarde zou geven. Non, non rien n'a changé, denk ik dan...