Vlaamse bijbel? - Jürgen Mettepenningen

Jürgen Mettepenningen is theoloog, directeur dienst Identiteit bij het Vicariaat Onderwijs van het aartsbisdom en gastdocent aan de faculteit Theologie en Religiewetenschappen, KU Leuven.

De vorige week was een vreemde week voor wat onze gedachten over Vlaanderen in de wereld betreft. Twee N-VA’ers die omwille van een 19de eeuwse idee van onafhankelijkheid uit hun partij stapten, de minister-president die aangaf dat het Vlaamse streven van zijn partij best niet meer in termen van onafhankelijkheid gedacht wordt, een Vlaamse Beweging die allerlei schietschijven zag opdoemen.

En ondertussen de media die likkebaardend hierover berichtten zodat veel belangrijker zaken veel minder aandacht kregen.

Er gebeurden ook zaken die nieuwsbulletins in Vlaanderen amper of niet haalden maar dat misschien wel verdienden, precies omdat we er meer aan zouden hebben als mens en als burger. Zoals bijvoorbeeld de impact van boeken op ons leven.

In tijden waar het blijkbaar moeilijk is om prioriteiten te onderscheiden van bijzaken, moeten we op zoek naar een kompas. Gaat u even mee met mij op weg? Het lijkt me altijd wijs om voor zo’n ernstige zoektocht de boekenwereld in te trekken.

Van welke boeken vinden mensen dat die het meeste impact hadden op hun leven? Omdat het bij onze oefening hier naar een kompas ook wijs is om even weg te kijken van onze eigen navel, richten we de blik op Nederland. Van april tot september dit jaar kregen mensen daar de kans om via www.belangrijksteboek.nl hun keuze te maken van het boek dat hun leven het sterkst heeft beïnvloed.

Enkele dagen geleden kwam het eindresultaat: de Nieuwe Bijbelvertaling van 2004 won met straatlengtes voorsprong op Het Achterhuis van Anne Frank.

Neen, hierna volgt in de eerste plaats geen vreugdekreet van een theoloog noch publiciteit voor de bijbel. Wel verwondering.

Hoe is het mogelijk dat in een tijd waar God niet meer centraal staat, zoveel mensen schatplichtig menen te zijn aan de bijbel? Daar mag enige verbazing en verwondering over zijn.

In een zoektocht naar een antwoord kan het niet anders of we moeten dieper kijken. Uiteindelijk gaat het immers over de vraag naar zingeving waarbij de bijbel een bibliotheek is van boeken die helpen in het zinzoeken. Talloze personages spreken daarbij tot de verbeelding, niet alleen voor kinderen maar ook voor volwassenen. Abraham, de ark van Noach, Mozes in zijn mandje en daarna door de woestijn, Daniël in de leeuwenkuil, noem maar op.

Bovenal is er Jezus, over wie de vier evangeliën gaan. Tweeduizend jaar na zijn dood blijft hij mensen intrigeren met zijn wijze woorden, de eenvoudige beelden die hij gebruikt, de dialoog die hij aangaat met allen, zijn vergevingsgezindheid, zijn barmhartigheid.

Voor christenen is hij de messias. Zelf kan ik niet geloven in God buiten Jezus om, en kan ik niet over Jezus praten zonder God ter sprake te brengen. Hij is voorbeeld voor mensen en toonbeeld van God. En de bijbel leerde me dat zonder het mysterie daarrond weg te nemen.

Waar mysterie is en je je er toch aan vasthoudt, daar is niet de taal van de bewijzen op zijn plaats maar die van de liefde. Het gaat dan ook niet op om enkel de bloedige en andere straffe verhalen van de bijbel als argument te gebruiken om het boek terzijde te schuiven.

Als dit boek als het belangrijkste kompas wordt gezien door de meerderheid van onze noorderburen – en ook buiten Nederland aanzienlijke impact heeft – dan gaat het over meer dan dat. Dat ‘meer’ betreft de levenswijsheid die uit heel veel bijbelpassages spreekt tot mensen van alle tijden.

Concreet: veel mensen kunnen in de situatie waarin ze leven zich optrekken aan woorden uit de bijbel. En daardoor meer betekenis geven aan hun leven, maar ook van betekenis zijn voor anderen. Als het uiteindelijk niet met zingeving en liefde te maken zou hebben, zou de bijbel niet tot het belangrijkste boek verkozen zijn.

Wat zou het boek zijn dat in het leven van Vlamingen het meest impact heeft gehad? Ook de bijbel? Of een boek van Phil Bosmans? Hugo Claus? Een kookboek?

Het zou de moeite zijn om de oefening van Nederland ook hier eens te doen, zonder in categorieën te denken van fictie of non-fictie. Gewoon: het boek dat op jouw leven het meest invloed heeft gehad. Dat zou veel zeggen over een kompas voor ons leven toch?

Ik ben alvast benieuwd. En als dat voor de meerderheid van de Vlamingen een boek zou blijken te zijn over de onafhankelijkheid van Vlaanderen, dan wordt het inderdaad tijd om daar werk van te maken. Maar dan verhuis ik naar het noorden (grapje, mama).