Met dank aan moderne technieken - Luckas Vander Taelen

Nazi-Duitsland probeerde dramatische gebeurtenissen te verbergen. Gelukkig zijn er koppige wetenschappers die met moderne technieken zogenoemde mythes controleren. Getuigen werden niet geloofd, maar nu is hun gruwelijke verhaal bewezen.
opinie
Opinie

Luckas Vander Taelen is gewezen parlementslid voor Groen, muzikant en freelancejournalist.

Toen ik "De laatste getuigen" draaide over de concentratiekampen, kwam ik met een overlevende van de Duitse gruwel op de plaats van zijn herinnering: hij duidde met veel overtuiging de plek aan waar volgens hem de barak had gestaan waarin hij vele maanden had doorgebracht. De plaatselijke gids probeerde hem beleefd duidelijk te maken dat hij zich vergiste, dat de barak een paar tientallen meters gestaan had. Mijn getuige hield voet bij stuk.

Gaskamers als mythes

Eén van de grootste ontkenners van de Holocaust, de Franse historicus Robert Faurisson, maakt van die menselijke onbetrouwbaarheid van het geheugen misbruik om een hele getuigenis als onbetrouwbaar te verklaren. Als een detail niet klopt, dan is niets waar van het hele verhaal.

Met die rigide methode hadden Faurisson en andere malafide negationisten niet veel nodig om het bestaan van de gaskamers als mythes af te doen.

Het probleem bij de geschiedschrijving van de Holocaust is dat men voor een groot deel aangewezen is op subjectieve getuigenissen over de kampen, omdat de nazi's op het einde van de oorlog er alles aan deden om zoveel mogelijk bewijzen van hun gruweldaden te laten verdwijnen.

Het vreselijke gevolg hiervan is dat jaren na de gebeurtenissen, als de laatste getuigen verdwenen zijn, de gruwel gemakkelijk ontkend of vergeten kan worden.

Tenzij moderne technologie dat verhindert.

Dat is wat vorige maand gebeurd is in Ponar in Litouwen (het huidige Paneriai), een weinig bekend concentratiekamp, vlak bij de hoofdstad Vilnius. Tot voor kort waren er niet meer dan een paar mondelinge getuigenissen van de weinige overlevenden. Hier werden 70.000 Joden en 30.000 Polen geëxecuteerd en in massagraven gegooid.

Toen de Russische legers dichter kwamen, dwongen de nazi's Joodse gevangenen de 100.000 lijken op te graven en te verbranden. Soms herkenden de Joden de resten van hun eigen vrouw, hun kinderen. De wanhopige poging van de nazi's om hun misdaden te maskeren veranderde het kamp van Ponar maandenlang in een dantesk schouwspel van torenhoge rokende brandstapels.

Omdat er nauwelijks iets overbleef van het kamp en er weinig over geweten was, werden de verhalen erover stilaan als mythes beschouwd. Zoals dat er een tunnel gegraven zou zijn door Joodse gevangenen die de lijken moesten verbanden. Die wisten dat ze na het einde van hun vreselijke arbeid geliquideerd zouden worden.

Geen getuige mocht immers overleven. Met de moed der wanhoop zouden ze 's nachts een tunnel gegraven hebben met als enige werktuigen hun handen en enige lepeltjes. De 11 overlevenden vertelden hun leven lang het verhaal van de tunnel die zestig centimer breed, anderhalve meter onder de grond zou gegraven zijn, dertig meter lang, een vluchtweg uit de hel.

Maar hun verhaal leek onwaarschijnlijk, ook al omdat er geen enkel spoor van de tunnel was gevonden. Er was nooit echt naar gezocht. Na de oorlog had de Russische bezetter alleen aandacht voor de Sovjetsoldaten die omgekomen waren in het kamp. De Russen waren niet geïnteresseerd in Joodse verhalen over een ontsnappingsroute.

Moderne middelen

Slechts een paar jaar geleden kwam er eindelijk een herdenkingsplaat voor de Joodse en Poolse slachtoffers. De restanten van het kamp worden sinds kort bestudeerd door een archeologisch team van de Amerikaanse Universiteit van Hartford.

Hierbij werden de meest moderne scans en radars gebruikt om de ondergrond te analyseren. Zo werden niet alleen vergeten massagraven met de as van 100.000 mensen gevonden, maar ook de mythische tunnel. De moderne technologie diende de negationisten onweerlegbaar antwoord. Het verhaal over de tunnel was geen verzinsel, maar werd dank zij de Amerikaanse onderzoekers een historisch feit.

Die ontdekten ook de ondergrondse resten van de Grote Synagoge van Vilnius. De nazi's hadden die vernietigd en de Sovjets hadden op de ruïnes een school gebouwd. Niemand wist nog dat daar ooit een synagoge gestaan had. Tot de scanners de vergeten geschiedenis van Vilnius deden herleven, waar ooit 100.000 Joden leefden .

Zonder de hardnekkigheid van het Amerikaanse team zou de tunnel nooit ontdekt geweest zijn en het verhaal erover als een verzinsel afgedaan zijn. Het is een indrukwekkend bewijs hoe moderne spitstechnologie een wapen kan zijn voor de grootste vijand van historici: de menselijke vergetelheid...

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen